1. Tarımda Sulamanın Önemi :

     Su, yeryüzünde hayatın kaynağıdır. Bütün canlılar hayatlarını devam ettirebilmeleri için mutlak suya ihtiyaç duyarlar. Bitkiler, türe bağlı olarak % 90 – 95 varan oranlarda sudan oluşmaktadırlar. Toprakta mevcut bulunan besin elementlerinin doğal döngüsünü tamamlayabilmeleri tamamen su döngüsüne bağlıdır. Su döngüsü, yağışlarla toprağa düşen suyun buharlaşma (evaporasyon) ve terleme (transprasyonla) ile tekrar havaya iletilmesi olayıdır. Bitkiler terleme ile  önemli miktarda suyu topraktan alıp su buharı şeklinde havaya verirler. Bu olay esnasında bir çok besin elementi de suda çözünmüş olarak bitki bünyesine girer ve buradaki iletim demetleri aracılığı ile taşınırlar.

     Ülkemizde toplam sulanabilir 8.7 milyon hektar arazinin 4,7 milyon hektarı sulanabilmektedir. Türkiye'de halihazırda sulanan alanın yaklaşık %94 'ünde açık kanal sistemleri, %6'lık kısmında ise basınçlı sulama sistemleri bulunmaktadır. Sulama metodu olarak %92 oranında salma sulama, %8 oranında yağmurlama, %1 oranında da damla sulama yöntemi kullanılmaktadır.

     Tarımsal sulamalarda su, toprağa değişik yöntem ve sistemlerle verilebilir. Günümüzde daha az sulama suyu, az işçilik, derenaj ve tuzluluk sorunu yaratmayacak, verim ve kaliteyi arttıracak sulama sistemlerinin kullanımının önemi her geçen gün artmaktadır.

     Son yıllarda dünyada, özellikle plastik ve makine endüstrisinde ki gelişmeler ile su ve enerjiden daha fazla tasarruf yapılmıştır. Böylece daha ekonomik ve daha etkin yeni sulama teknolojileri geliştirilmiştir.

     Tarımda sulama, bitkinin ihtiyaç duyduğu ve yağışlarla karşılanamayan suyun toprakta bitkinin kök bölgesine gereken miktar ve zamanda verilmesidir. Ülkemizin bir çok bölgesi kurak ve yarı kurak iklim kuşağında yer almakta, bu kurak tarım alanlarında bitkilerin yetişme döneminde doğal yağışların yetersiz olması durumunda yüksek verim ve kalite için en uygun yöntemle tarımsal sulama yapılması gerekmektedir. Ülkemizde yapılan sulu tarımın, 70 milyonunun üzerinde olan nüfusumuzun ve hızla gelişen sanayiimizin tatlı su ihtiyacının karşılanması, yeraltı ile yerüstü tatlı su kaynaklarımızın daha etkin ve tasarruflu kullanılmasını zorunlu hale getirmektedir.

                  Tarımsal ürerimde sulamada birinci kural tarla başına kadar getirilmiş suyun, en az kayıpla bütün tarlaya eşit bir şekilde yayılmasıdır. Sulama konusunda pek çok sistem vardır. Bu sistemlerden sulamada birinin seçilmesi tarlanın tesviyesinin düzgün olup olmamasına, yetiştirilen mahsulün cinsine, toprağın kimyasal ve fiziksel özelliklerine, sulama suyunun miktarına ve kalitesine, çiftçi alışkanlıklarına, bazı sulama yöntemlerinin ek yatırımı gerektirmesi nedeniyle oradaki çiftçilerin ekonomik durumuna ve bölgenin rüzgar, sıcaklık, oransal nem, yağış gibi iklim koşullarına bağlıdır. Tesviyeli arazilerde bütün sulama sistemleri uygulanabildiği halde tesviyesiz arazilerde yağmurlama sulama, hakim rüzgarı şiddetli bir bölgede yağmurlama sulama sistemi yerine ya damla sulama yada karık sulama daha uygun olmaktadır.

                  Tarımsal sulamada, kısıtlı olan tatlı su kaynaklarını doğru  yöntemlerle ve tekniklerle daha az su, enerji ve işgücü kullanımı sağlayan teknolojilerin uygulamaya konulması ülkemiz bitkisel üretimimizin daha istikrarlı ve sürdürülebilir olması için büyük önem taşımaktadır.

     Ülkemizde yapılan sulu tarımda damlama sulama yöntemi son yıllarda yoğun bir şekilde kullanılmaya başlamıştır. Damlama sulama yönteminin hızla yaygınlaşmasında en önemli etken, damla sulama yöntemiyle sulama yapılan tarım alanlarından alınan ürünlerde verim artışlarının yüksek olması yanında, kalite artışlarına bağlı alınan prim ödemeleri, gübre kullanımdaki azalış, hastalıklarda azalmalara bağlı olarak az ilaç tüketiminin üreticiye kar olarak kalması ve en önemlisi kısıtlı olan sulama su kaynaklarının diğer yöntemlere göre çok daha az kullanılmasıdır.  

2. Tarımsal Sulama Yöntemleri :

                  Tarımsal sulamada en çok yüzey sulama, yağmurlama sulama ve mikro sulama yöntemleri kullanılmaktadır. 
 
 

3. Yüzey Sulama Yöntemleri:

- Salma Sulama Yöntemi : Suyun tarla başı kanallarından tarla üzerinde rasgele yayılmaya bırakılmasıdır. Randımanı en düşük yöntemdir. Bu yöntemle tarlanın her tarafını eşit olarak sulamak mümkün değildir. Ülkemizde kullanım alanının çok sınırlı olması gerekirken, sulama kültürünün düşük olduğu yörelerde işçilikten kaçınmak için yapılmaktadır.

- Uzun Tava Yöntemi: Genellikle sık ekilen hububat, yonca, ot ve benzeri bitkiler için kullanılır. Tesviye edilmiş araziler, birbirine paralel seddelerle ayrılırlar. Tarla başından saptırılan sulama suyu, iki sedde arasına yayılarak suyun arazi sonuna kadar akışı sağlanmaktadır.

- Adi Tava(göllendirme) Sulama yöntemi: Arazi eğiminin düz ve düze yakın olduğu ince bünyeli toprakların sulanmasında uygulanmaktadır. Sık aralıkla yetiştirilen bitkilerin özellikle çeltik ve meyve bahçelerinin sulanması yapılmaktadır.

- Karık Sulama Yöntemi : Sulama suyunun, bitki sıraları arasında eğim doğrultusunda açılankarıklara verilmesi ile sıraya ekilen mısır, ayçiçeği, pamuk, meyve ve sebzeler için uygundur.  

4.Yağmurlama Sulama Yöntemi:

     Yağmurlama sulama yönteminde su doğal yağışa benzer biçimde toprak yüzeyine serpilmek suretiyle uygulanır. Bu yöntemde su kapalı borularla mekanik püskürtücülere kadar taşınır ve püskürtücülerden suyun toprağa yağdırılması meme denen hareketli olarak dönen başlıklarla basınç altında yapılır. Sistemin çalışması için gerekli basınç genellikle pompalarla sağlanır. Engebeli araziler için uygundur, ancak şiddetli rüzgar olduğunda dengeli su verilmesi mümkün değildir.  

5. Mini-spring Yöntemi:

     Yağmurlama sulama ile damla sulama arasında bir yöntem olup, ince borularla tarlaya dağıtılan su küçük yağmurlama başlıkları ile araziye dağıtılmaktadır. Sabit bir sistem değildir gerektiğinde toplanabilmektedir. Engebeli araziler ile meyve bahçelerinde ağaç altları için uygundur.  

6. Toprak Altı Sulama Yöntemi:

 Toprak altı sulama sun'i yolla toprak altına su ilavesiyle taban suyu seviyesinin düzenleme faaliyeti olarak tanımlanabilir. Bu yöntemde su seviyesi kök bölgesinde su ve hava miktarının en iyi şekilde kombine edilmesini sağlayacak yükseklikte muhafaza edilmektedir.  

7. Damla Sulama Yöntemi:

     Damla sulama entansif sulu tarımda kullanılmak üzere geliştirilmiş olan bir yöntemdir. Damla sulaması toprak yüzeyine veya yüzeyin hemen altına yerleştirilen küçük çaplı orifis yardımıyla arıtılmış suyu toprak yüzeyine veya içerisine veren bir sistemdir. Bu sistem suyun belirlenmiş bir desene alçak basınç altında verilmesine imkan sağlar. Bu sistemde su yaygın boru ağı aracılığı ile her bitkiye kadar götürülür. Öte yandan bitkilere verilecek gübreler de sulama suyu ile birlikte verilebilir (fertigation).Kısaca sistemin esası bitkinin ihtiyaç duyduğu su ve besin maddesi miktarını optimum seviyede tutmaktır. Bu yöntem sera, meyve, sebze bahçelerinde en çok kullanılan ve ekonomik su kullanımı sağlayan bir yöntemdir.  

8. Damlama Sulamanın Yararları:

- Az su uygulamalarıyla bitkide stres yaratmadan yetiştiriciliğe olanak sağlaması,

- Yüzey akis ve derine sızma oluşturmadığından su besin kayıpları oluşmaması, 
- Tuz oranı çok yüksek olan sularda sulama yapılabilmesine olanak sağlaması,  
- Yabancı otların gelişimine imkan tanımaması,  
- Sulama ile birlikte gübreleme ve ilaçlama yapılabilmesi, 
- Gübre ve ilaçtan yari yarıya tasarruf sağlaması, 
- Hastalıkların yok denecek kadar asgariye indirilmesi, 
- Kaliteli ve standart ürün elde edilmesi,  
- Her çeşit alanda sulama yapılabilmesi, 
- Erkencilik sağlaması, 
- Bitkilere su ve gübre dağılımının eşit, dolayısıyla ayni zamanda olgulaşma ve tek elde hasat olanağı yaratması  
- Erozyonu ve toprak kaybını önlemesi  
- Düşük basınçlarda sulama imkanı sağlaması, 
- Yeterli su imkanı olmayan alanlarda dahi sulama yapılabilmesi, 
- Salma ve karık sulamaya nazaran isçilik maliyetlerinin çok düşük olması,

- Tarımsal sulamalardaki en ekonomik sistem olması, 
- Eğimli alanlarda kolaylıkla uygulanabilmesi gibi birçok yararları bulunmaktadır. 

9. Damlama Sulama Sistemi ile Gübrelemede Dikkat Edilecek Hususlar:

- Sulama sisteminde kullanılacak olan gübrelerin klorürlü(Cl) ve tuzlu (Na) gübrelerin olmamasına ozen gösterilmesi,

- Kullanılacak olan gübrelerin muhakkak suda tamimiyle çözünür olmasına dikkat edilmesi,

- Gübreleme tamamlandıktan sonra damlama-sulama sisteminin 10-15 dakika sadece su ile çalıştırmaya devam edilmesi,

- Gubreli besin eriyiği hazırlanıp bir gün bekledikten sonra süzülmeli ve ondan sonra kullanılması, (Potasyum Nitrat kullanılmasında beklemeye gerek yoktur.)

- Damlama Sulama sisteminde tıkanmaları önlemek için katiyetle HCI (Hidroklorik asit) veya H₂S O ₄(Sülfirik asit) kullanılmaması,

- Sulama suyu fazla kireçli ise, fosforlu gübrenin temel olarak doğrudan toprağa uygulanması,

- Sulama sezonu sonunda damlama sulama sistemini % 0,3'luk HNO₃ (Nitrik asit) ile çalıştırarak temizleme yapılmasına dikkat edilmelidir. ÜRÜNÜNÜZ BOL VE KAZANCINIZ BEREKETLİ OLSUN.!

Dr. Sami SÜZER 

http://www.tarimmerkezi.com

Geçen sayımızda ilimizde ve ülkemizde hızla yaygınlaşan basınçlı sulama sistemlerinden damla sulama sistemini genel hatları ile anlatmaya çalışmıştık. Özellikle son yıllarda ülkemizde sulu tarım alanlarının açılmasıyla basınçlı sulama sistemleri (damla sulama, yağmurlama sulama, minispring vb) daha da bir önem kazanmıştır. Damla sulama sistemi genel itibariyle gerek toprağın korunması, gerekse toprak- bitki- su arasındaki dengenin sağlanması, üründe verim artışı, yabancı ot kontrolü, işçilik- zaman ve emekten kazanç, enerji ve su tasarrufu, gübre ve zirai mücadele ilaçlarından tasarruf sağlanması, eğilimli arazilerde kullanılabilmesi, az debili ve atık suların kullanılabilmesi açısından çok önemli avantajları sözkonusudur. bu sayımızda da damla sulama suyu ile gübreleme (Fertigation) konusunu işlemek istedik.
Damla sulama sisteminde bitkinin kök çevresindeki belli bir toprak hacminin ıslatılması kök gelişimini sınırlamaktadır. Bu nedenle damla sulama sisteminde gübre uygulama şekli çok önem taşımaktadır. Yapılan çalışmalar besin elementinin sulama suyu ile birlikte uygulanmasının banda veya serpme şeklindeki geleneksel gübre uygulama yöntemlerine göre daha iyi sonuç verdiğini göstermiştir (Miller ve ark 1976-rubeitz ve ark 1990, Abdal ve Coffey 1991).
Bitki besin elementlerinin alımını artırması dışında damla sulama ile sıvı gübrelemenin sağladığı yararlar şunlardır:
* Yıkanmadan dolayı oluşan bitki besin elementi kaybının en aza indirilmesi 
* Toprak çözeltisindeki bitki besin elementi konsantrasyonunun kontrolü
* Bitki besin elementlerinin form ve kontrolü
* Gübre ihtiyacının bitkinin gelişme dönemine göre düzenlenmesine imkan vermesi
* Gübre uygulama zamanında esneklik sağlanması
* Verilecek su miktarı, uygulama süresi, gübre oranı, uygulamanın başlama ve bitiş saatlerinin kontrol edilmesi
* İşçilik ve enerji tasarrufu
Damla sulama ile sıvı gübrelemenin sakıncaları ise;
* Sulama sisteminin hatalı planlama ve işleyişinden kaynaklanan düzensiz gübre kullanımı
* Sulanan bitkinin gerçek su tüketimi dikkate alınmadan yapılması durumunda aşırı gübreleme veya yıkanma ile bitki besin elementleri kaybı
* Bazı kimyasal maddelerin çökelmesi ve damlatıcıların tıkanması
İyi bir sıvı gübreleme yapmak için gübre materyalinin seçimine, sulama suyunun kalitesine ve miktarına, sulama suyunun uygulama sıklığına bakmak gerekir. Damla sulama sisteminde sulama suyu ile uygulanacak gübre materyalinin sistemi aşındırmaması, tıkanmaya neden olmaması, verimi artırması, suda çözülebilir olması ve sulama suyundaki tuz ve diğer kimyasallarla çözelti oluşturacak şekilde reaksiyona girmemesi gerekmektedir. Damla sulamada suyun kalitesi kadar uygulanacak sulama suyunun miktarı da önem kazanmaktadır. Zira damla sulama ile sıvı gübrelemede sulama ve gübrelemede aynı anda yapıldığından, uygulanan suyun bitkinin gerçek su tüketimine dayandırılmadan yapılması halinde iyi bir gübrelemeden söz etmek mümkün değildir. Damla sulamada verilen suyun miktarı kadar uygulama sıklığı da büyük önem taşımaktadır. Sulama suyunun fazla miktarda bir defada verilmesi yerine, sık sık verilmesi toprak nem tansiyonunun tarla kapasitesi sınırları içerisinde tutulması açısından önemlidir (Dr. Semiha Güler Karadeniz Tar. Arş. Ens. Samsun- Ziraat Mühendisliği Dergisi sayı: 318).
Sulama suyu ile gübre uygulaması konusunda yapılan hatalı uygulamaların başında verimi artırma düşüncesi ile çok sık gübre uygulanmasıdır. Bu şekilde yapılan sık uygulama toprak tuzluluğunda artışa neden olmak suretiyle meyve iriliğinde küçülme ve verimde azalmaya neden olmaktadır (Cornish 1993, Güler 1997).
Buna göre bazı suda eriyebilir gübre kombinasyonları ve besin elementleri içerikleri de şu şekildedir:
Gübre adıdına göre % besin içeriği (N,P,K): Üre (46-0-0), Amonyum Nitrat (34-0-0) ve %24 kükürt, Amonyum Sülfat (20-0-0), Mono amonyum sülfat ( 12,5- 22-0), Diamonyum fosfat (19-20-0), Potasyum klorür (0-0-50), Potasyum Nitrat (13-0-38), Potasyum Sülfat (0-0-42) %18 kükürt, Fosforik asit (0-Farklı oranda-P-0).
Yapılan araştırmalarda klasik gübreleme yöntemi ile gübrelenen elma bahçelerinde ağaç başına 79 kg. elma alınırken, fertigation ile gübrelenmiş parsellerde toplam ağaç başına 93 kg. elma alınmıştır. Fertigation sisteminde dekara 250 ağaç dikilen ve 5-6 ton/da verim alınan bir elma bahçesinde dekara 8-10 kg. azot, 2-3 kg. fosfor ve 14-16 kg. potasyum verilmesi yeterli olmaktadır (Eğridir Bahçe Kültürleri Arş. Ens. Zir. Yük. Müh. Hüseyin Akgül).
Değerli çiftçiler, sonuç olarak tarımsal sulamada gelişen tekniklerle hem birim alandan daha fazla ürün alınmakta, hem de zaman- emek- işgücü- enerji ve su tasarrufu gibi birçok avantajı da beraberinde getirmektedir.

Ziraat Mühendisi
Hakan Karabıyık

Damla sulama için en uygun gübreler:

Amonyum Nitrat (%33 N),Potasyum Nitrat (PN) (13-0-46),Mono Amonyum Fosfat (MAP)  MonoPotasyum Fosfat         (0-52-34),  Kalsiyum Nitrat (%1 5,5N- %16 CaO), Mg Nitrat  (%11 N - %16MgO)  Fosforik Asit  (% 62.5 - %85) , Nitrik         Asit (% 68)

Gübreleme uygulaması için suda kolay eriyebilen granül yada toz gübrelerden kullanılacak olan gübre, Gübre   tankına   gerekli   miktarda  konulur.   Gübre tankının kapağı iyice kapatılır,  büyük vana biraz kısılır  ve gübreleme vanaları açılır. Gübreleme ardından borularda gübreli su kalmayıncaya kadar su vermeye devam edilir.

Yukarıda belirtilen gübreler dışında suda tamamen erimeyen gübreler, damla sulama sistemi için  sakıncalıdır. Bu gübrelerin kullanılması gerekiyorsa, gübrenin önceden bir başka kap içersinde eritilip katısı  süzüldükten  sonra  gübre  tankına  konulması gerekir. Örneğin ÜRE ve AMONYUM SÜLFAT suda  iyi erimezler. Bunların damla sulamada verilmesi için dışarıda başka bir kap içersinde eritilmesi ve  süzülerek gübre tankının içine konulması gerekir.

Degerli okuyucularimiz,
Özellikle son yillarda ülkemizde sulu tarim alanlarinin açilmasiyla basinçli sulama sistemleri (damla sulama, yagmurlama sulama, minispring vb) daha da bir önem kazanmistir. Damla sulama sistemi genel itibariyle gerek topragin korunmasi, gerekse toprak- bitki- su arasindaki dengenin saglanmasi, üründe verim artisi, yabanci ot kontrolü, isçilik- zaman ve emekten kazanç, enerji ve su tasarrufu, gübre ve zirai mücadele ilaçlarindan tasarruf saglanmasi, egilimli arazilerde kullanilabilmesi, az debili ve atik sularin kullanilabilmesi açisindan çok önemli avantajlari söz konusudur. bu yazımızda da damla sulama suyu ile gübreleme (Fertigation) konusunu islemek istedik. 
Damla sulama sisteminde bitkinin kök çevresindeki belli bir toprak hacminin islatilmasi kök gelişimini sinirlamaktadir. Bu nedenle damla sulama sisteminde gübre uygulama şekli çok önem taşımaktadır. Yapılan çalışmalar besin elementinin sulama suyu ile birlikte uygulanmasının banda veya serpme şeklindeki geleneksel gübre uygulama yöntemlerine göre daha iyi sonuç verdigini göstermiştir (Miller ve ark 1976-rubeitz ve ark 1990, Abdal ve Coffey 1991). 
Bitki besin elementlerinin alimini artirmasi dışında damla sulama ile sıvı gübrelemenin sagladıgı yararlar şunlardır: 
* Yıkanmadan dolayı olusan bitki besin elementi kaybının en aza indirilmesi 
* Toprak çözeltisindeki bitki besin elementi konsantrasyonunun kontrolü 
* Bitki besin elementlerinin form ve kontrolü 
* Gübre ihtiyacının bitkinin gelişme dönemine göre düzenlenmesine imkan vermesi 
* Gübre uygulama zamanında esneklik saglanması
* Verilecek su miktarı, uygulama süresi, gübre oranı, uygulamanın baslama ve bitiş saatlerinin kontrol edilmesi 
* Işçilik ve enerji tasarrufu 
Damla sulama ile sıvı gübrelemenin sakıncaları ise; 
* Sulama sisteminin hatali planlama ve isleyisinden kaynaklanan düzensiz gübre kullanimi 
* Sulanan bitkinin gerçek su tüketimi dikkate alinmadan yapilmasi durumunda asiri gübreleme veya yikanma ile bitki besin elementleri kaybi 
* Bazi kimyasal maddelerin çökelmesi ve damlaticilarin tikanmasi 
Iyi bir sivi gübreleme yapmak için gübre materyalinin seçimine, sulama suyunun kalitesine ve miktarina, sulama suyunun uygulama sikligina bakmak gerekir. Damla sulama sisteminde sulama suyu ile uygulanacak gübre materyalinin sistemi asindirmamasi, tikanmaya neden olmamasi, verimi artirmasi, suda çözülebilir olmasi ve sulama suyundaki tuz ve diger kimyasallarla çözelti olusturacak sekilde reaksiyona girmemesi gerekmektedir. Damla sulamada suyun kalitesi kadar uygulanacak sulama suyunun miktari da önem kazanmaktadir. Zira damla sulama ile sivi gübrelemede sulama ve gübrelemede ayni anda yapildigindan, uygulanan suyun bitkinin gerçek su tüketimine dayandirilmadan yapilmasi halinde iyi bir gübrelemeden söz etmek mümkün degildir. Damla sulamada verilen suyun miktari kadar uygulama sikligi da büyük önem tasimaktadir. Sulama suyunun fazla miktarda bir defada verilmesi yerine, sik sik verilmesi toprak nem tansiyonunun tarla kapasitesi sinirlari içerisinde tutulmasi açisindan önemlidir (Dr. Semiha Güler Karadeniz Tar. Ars. Ens. Samsun- Ziraat Mühendisligi Dergisi sayi: 318). 
Sulama suyu ile gübre uygulamasi konusunda yapilan hatali uygulamalarin basinda verimi artirma düsüncesi ile çok sik gübre uygulanmasidir. Bu sekilde yapilan sik uygulama toprak tuzlulugunda artisa neden olmak suretiyle meyve iriliginde küçülme ve verimde azalmaya neden olmaktadir (Cornish 1993, Güler 1997). 
Buna göre bazi suda eriyebilir gübre kombinasyonlari ve besin elementleri içerikleri de su sekildedir: 
Gübre adina göre % besin içerigi (N,P,K): Üre (46-0-0), Amonyum Nitrat (34-0-0) ve %24 kükürt, Amonyum Sülfat (20-0-0), Mono amonyum sülfat ( 12,5- 22-0), Diamonyum fosfat (19-20-0), Potasyum klorür (0-0-50), Potasyum Nitrat (13-0-38), Potasyum Sülfat (0-0-42) %18 kükürt, Fosforik asit (0-Farkli oranda-P-0). 
Yapilan arastirmalarda klasik gübreleme yöntemi ile gübrelenen elma bahçelerinde agaç basina 79 kg. elma alinirken, fertigation ile gübrelenmis parsellerde toplam agaç basina 93 kg. elma alinmistir. Fertigation sisteminde dekara 250 agaç dikilen ve 5-6 ton/da verim alinan bir elma bahçesinde dekara 8-10 kg. azot, 2-3 kg. fosfor ve 14-16 kg. potasyum verilmesi yeterli olmaktadir (Egridir Bahçe Kültürleri Ars. Ens. Zir. Yük. Müh. Hüseyin Akgül). 
Degerli çiftçiler, sonuç olarak tarimsal sulamada gelisen tekniklerle hem birim alandan daha fazla ürün alinmakta, hem de zaman- emek- isgücü- enerji ve su tasarrufu gibi birçok avantaji da beraberinde getirmektedir.

Damla Sulamada Önemli Noktalar

1. Filtre Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar

a.       Pompa çalıştırılmadan önce filtrenin tıkanık olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bu maksatla disk yada elek filtrenin kapağı açılarak filtre içinin temiz olduğu kontrol edilmelidir.
b.       Sulama esnasında filtre tıkandığında filtre giriş basıncı yükselir çıkış basıncı ise düşer. Giriş ile çıkış basınçları arasında 1 Atü (yada 1 bar) yada daha fazla fark oluştuğu görüldüğünde filtrenin temizlenmesi gerekir. Tek basınç saati olan filtrelerde filtrenin tıkandığı basınç saatinin titremesinden anlaşılır.

1. Damla Sulama Borularının Temizliği ve Kontrolü

a.        Damla sulama borularını temizlemek ve bitki besin maddesi gereksinimini karşılamak amacıyla sulama sezonu boyunca FOSFORİK ASİT yada NİTRİK ASİT uygulaması yapılmalıdır. Uygulama sulama sezonu boyunca 15-21 günde bir, dekara 1 litre gelecek şekilde yapılır. Sisteme asit verilmeden önce, çalışma basıncına ulaşılıncaya kadar temiz su verilir. Daha sonra yarım saat süreyle asit verilir. Ardından borularda asitli su kalmaması için yeteri miktarda (tarla durumuna göre en az yarım saat) temiz su akıtılır.
b.       Sulama sezonu içersinde 3-4 kez, boru içersine gitmiş olan pisliklerin temizlenmesi maksadıyla boru sonları açılarak temiz su gelinceye kadar sisteme su verilmelidir.

1. Gübreleme Talimatı

a.        Damla sulama için en uygun gübreler:
Ø       Amonyum Nitrat (%33 N)
Ø       Potasyum Nitrat (PN) (13-0-46)
Ø       Mono Amonyum Fosfat (MAP) (12.61.0)
Ø       Mono Potasyum Fosfat (MKP) (0-52-34)
Ø       Kalsiyum Nitrat (KN) (%1 5,5N- %16 CaO)
Ø       Magnezyum Nitrat (MgN) (%11 N - %16 MgO)
Ø       Fosforik Asit (% 62.5 - %85)
Ø       Nitrik Asit (% 68)
Gübreleme uygulaması için suda kolay eriyebilen granül yada toz gübrelerden kullanılacak olan gübre, gübre tankına gerekli miktarda konulur. Gübre kankının kapağı iyice kapatılır, büyük vana biraz kısılır ve gübreleme vanaları açılır. Gübreleme ardından borularda gübreli su kalmayıncaya kadar su vermeye devam edilir.
b.       Yukarıda belirtilen gübreler dışında suda tamamen erimeyen gübreler, damla sulama sistemi için sakıncalıdır. Bu gübrelerin kullanılması gerekiyorsa, gübrenin önceden bir başka kap içersinde eritilip katısı süzüldükten sonra gübre tankına konulması gerekir. Örneğin ÜRE ve AMONYUM SÜLFAT suda iyi erimezler. Bunların damla sulamadan verilmesi için dışarda başka bir kap içersinde eritilmesi ve süzülerek gübre tankının içine konulması gerekir.

1. Böcek ve Kemirgen Zararlılarına Karşı Alınabilecek Tadbirler

a.       Sulama sezonu boyunca damla sulama borularına olabilecek böcek zararlarına karşı BÖCEK İLACI uygulaması yapılmalıdır. İlaç uygulaması ilk sulamada ve sonraki her iki sulamada bir aşağıda önerilen ilaçlar gübre tankından verilerek yapılabilir.
Ø       ENDOSÜLFAN Terkipli Örn. Thiodan 35 EC, Hektionex 35 EC                 75 gr/da
Ø       MALATHİON Terkipli Örn. Malaton 60 EC, Hektion 60 EC                      100 gr/da
        Böcek zararlarına karşı özellikle sulamanın gerekmediği zamanlarda uyanık olunmalıdır. Böcek zararları daha  çok boruların uzun süre kullanılmadığı zamanlarda artmaktadır.
b.       Sezon bitiminde boruların tarladan kaldırlırken mekanik zararlar oluşmaması bakımından; çok ufak çaplı makaralara sarılmamalarına dikkat edilmelidir. Toplanan makaralar kaldırıldıkları depolarda, fare gibi kemirgen hayvanların zarar vermelerine karşı korunmalıdır.