Web sitemizde size daha iyi ve kaliteli hizmet sunabilmemiz için çerezler kullanılmaktadır. Detaylar: Gizlilik ve Çerez Politikası
Blog
Tarımda Sulamanın Önemi ve Damlama Sulama Yöntemin Yararları
1. Tarımda Sulamanın Önemi :
Su, yeryüzünde hayatın kaynağıdır. Bütün canlılar hayatlarını devam ettirebilmeleri için mutlak suya ihtiyaç duyarlar. Bitkiler, türe bağlı olarak % 90 – 95 varan oranlarda sudan oluşmaktadırlar. Toprakta mevcut bulunan besin elementlerinin doğal döngüsünü tamamlayabilmeleri tamamen su döngüsüne bağlıdır. Su döngüsü, yağışlarla toprağa düşen suyun buharlaşma (evaporasyon) ve terleme (transprasyonla) ile tekrar havaya iletilmesi olayıdır. Bitkiler terleme ile önemli miktarda suyu topraktan alıp su buharı şeklinde havaya verirler. Bu olay esnasında bir çok besin elementi de suda çözünmüş olarak bitki bünyesine girer ve buradaki iletim demetleri aracılığı ile taşınırlar.
Ülkemizde toplam sulanabilir 8.7 milyon hektar arazinin 4,7 milyon hektarı sulanabilmektedir. Türkiye'de halihazırda sulanan alanın yaklaşık %94 'ünde açık kanal sistemleri, %6'lık kısmında ise basınçlı sulama sistemleri bulunmaktadır. Sulama metodu olarak %92 oranında salma sulama, %8 oranında yağmurlama, %1 oranında da damla sulama yöntemi kullanılmaktadır.
Tarımsal sulamalarda su, toprağa değişik yöntem ve sistemlerle verilebilir. Günümüzde daha az sulama suyu, az işçilik, derenaj ve tuzluluk sorunu yaratmayacak, verim ve kaliteyi arttıracak sulama sistemlerinin kullanımının önemi her geçen gün artmaktadır.
Son yıllarda dünyada, özellikle plastik ve makine endüstrisinde ki gelişmeler ile su ve enerjiden daha fazla tasarruf yapılmıştır. Böylece daha ekonomik ve daha etkin yeni sulama teknolojileri geliştirilmiştir.
Tarımda sulama, bitkinin ihtiyaç duyduğu ve yağışlarla karşılanamayan suyun toprakta bitkinin kök bölgesine gereken miktar ve zamanda verilmesidir. Ülkemizin bir çok bölgesi kurak ve yarı kurak iklim kuşağında yer almakta, bu kurak tarım alanlarında bitkilerin yetişme döneminde doğal yağışların yetersiz olması durumunda yüksek verim ve kalite için en uygun yöntemle tarımsal sulama yapılması gerekmektedir. Ülkemizde yapılan sulu tarımın, 70 milyonunun üzerinde olan nüfusumuzun ve hızla gelişen sanayiimizin tatlı su ihtiyacının karşılanması, yeraltı ile yerüstü tatlı su kaynaklarımızın daha etkin ve tasarruflu kullanılmasını zorunlu hale getirmektedir.
Tarımsal ürerimde sulamada birinci kural tarla başına kadar getirilmiş suyun, en az kayıpla bütün tarlaya eşit bir şekilde yayılmasıdır. Sulama konusunda pek çok sistem vardır. Bu sistemlerden sulamada birinin seçilmesi tarlanın tesviyesinin düzgün olup olmamasına, yetiştirilen mahsulün cinsine, toprağın kimyasal ve fiziksel özelliklerine, sulama suyunun miktarına ve kalitesine, çiftçi alışkanlıklarına, bazı sulama yöntemlerinin ek yatırımı gerektirmesi nedeniyle oradaki çiftçilerin ekonomik durumuna ve bölgenin rüzgar, sıcaklık, oransal nem, yağış gibi iklim koşullarına bağlıdır. Tesviyeli arazilerde bütün sulama sistemleri uygulanabildiği halde tesviyesiz arazilerde yağmurlama sulama, hakim rüzgarı şiddetli bir bölgede yağmurlama sulama sistemi yerine ya damla sulama yada karık sulama daha uygun olmaktadır.
Tarımsal sulamada, kısıtlı olan tatlı su kaynaklarını doğru yöntemlerle ve tekniklerle daha az su, enerji ve işgücü kullanımı sağlayan teknolojilerin uygulamaya konulması ülkemiz bitkisel üretimimizin daha istikrarlı ve sürdürülebilir olması için büyük önem taşımaktadır.
Ülkemizde yapılan sulu tarımda damlama sulama yöntemi son yıllarda yoğun bir şekilde kullanılmaya başlamıştır. Damlama sulama yönteminin hızla yaygınlaşmasında en önemli etken, damla sulama yöntemiyle sulama yapılan tarım alanlarından alınan ürünlerde verim artışlarının yüksek olması yanında, kalite artışlarına bağlı alınan prim ödemeleri, gübre kullanımdaki azalış, hastalıklarda azalmalara bağlı olarak az ilaç tüketiminin üreticiye kar olarak kalması ve en önemlisi kısıtlı olan sulama su kaynaklarının diğer yöntemlere göre çok daha az kullanılmasıdır.
2. Tarımsal Sulama Yöntemleri :
Tarımsal sulamada en çok yüzey sulama, yağmurlama sulama ve mikro sulama yöntemleri kullanılmaktadır.
3. Yüzey Sulama Yöntemleri:
- Salma Sulama Yöntemi : Suyun tarla başı kanallarından tarla üzerinde rasgele yayılmaya bırakılmasıdır. Randımanı en düşük yöntemdir. Bu yöntemle tarlanın her tarafını eşit olarak sulamak mümkün değildir. Ülkemizde kullanım alanının çok sınırlı olması gerekirken, sulama kültürünün düşük olduğu yörelerde işçilikten kaçınmak için yapılmaktadır.
- Uzun Tava Yöntemi: Genellikle sık ekilen hububat, yonca, ot ve benzeri bitkiler için kullanılır. Tesviye edilmiş araziler, birbirine paralel seddelerle ayrılırlar. Tarla başından saptırılan sulama suyu, iki sedde arasına yayılarak suyun arazi sonuna kadar akışı sağlanmaktadır.
- Adi Tava(göllendirme) Sulama yöntemi: Arazi eğiminin düz ve düze yakın olduğu ince bünyeli toprakların sulanmasında uygulanmaktadır. Sık aralıkla yetiştirilen bitkilerin özellikle çeltik ve meyve bahçelerinin sulanması yapılmaktadır.
- Karık Sulama Yöntemi : Sulama suyunun, bitki sıraları arasında eğim doğrultusunda açılankarıklara verilmesi ile sıraya ekilen mısır, ayçiçeği, pamuk, meyve ve sebzeler için uygundur.
4.Yağmurlama Sulama Yöntemi:
Yağmurlama sulama yönteminde su doğal yağışa benzer biçimde toprak yüzeyine serpilmek suretiyle uygulanır. Bu yöntemde su kapalı borularla mekanik püskürtücülere kadar taşınır ve püskürtücülerden suyun toprağa yağdırılması meme denen hareketli olarak dönen başlıklarla basınç altında yapılır. Sistemin çalışması için gerekli basınç genellikle pompalarla sağlanır. Engebeli araziler için uygundur, ancak şiddetli rüzgar olduğunda dengeli su verilmesi mümkün değildir.
5. Mini-spring Yöntemi:
Yağmurlama sulama ile damla sulama arasında bir yöntem olup, ince borularla tarlaya dağıtılan su küçük yağmurlama başlıkları ile araziye dağıtılmaktadır. Sabit bir sistem değildir gerektiğinde toplanabilmektedir. Engebeli araziler ile meyve bahçelerinde ağaç altları için uygundur.
6. Toprak Altı Sulama Yöntemi:
Toprak altı sulama sun'i yolla toprak altına su ilavesiyle taban suyu seviyesinin düzenleme faaliyeti olarak tanımlanabilir. Bu yöntemde su seviyesi kök bölgesinde su ve hava miktarının en iyi şekilde kombine edilmesini sağlayacak yükseklikte muhafaza edilmektedir.
7. Damla Sulama Yöntemi:
Damla sulama entansif sulu tarımda kullanılmak üzere geliştirilmiş olan bir yöntemdir. Damla sulaması toprak yüzeyine veya yüzeyin hemen altına yerleştirilen küçük çaplı orifis yardımıyla arıtılmış suyu toprak yüzeyine veya içerisine veren bir sistemdir. Bu sistem suyun belirlenmiş bir desene alçak basınç altında verilmesine imkan sağlar. Bu sistemde su yaygın boru ağı aracılığı ile her bitkiye kadar götürülür. Öte yandan bitkilere verilecek gübreler de sulama suyu ile birlikte verilebilir (fertigation).Kısaca sistemin esası bitkinin ihtiyaç duyduğu su ve besin maddesi miktarını optimum seviyede tutmaktır. Bu yöntem sera, meyve, sebze bahçelerinde en çok kullanılan ve ekonomik su kullanımı sağlayan bir yöntemdir.
8. Damlama Sulamanın Yararları:
- Az su uygulamalarıyla bitkide stres yaratmadan yetiştiriciliğe olanak sağlaması,
- Yüzey akis ve derine sızma oluşturmadığından su besin kayıpları oluşmaması,
- Tuz oranı çok yüksek olan sularda sulama yapılabilmesine olanak sağlaması,
- Yabancı otların gelişimine imkan tanımaması,
- Sulama ile birlikte gübreleme ve ilaçlama yapılabilmesi,
- Gübre ve ilaçtan yari yarıya tasarruf sağlaması,
- Hastalıkların yok denecek kadar asgariye indirilmesi,
- Kaliteli ve standart ürün elde edilmesi,
- Her çeşit alanda sulama yapılabilmesi,
- Erkencilik sağlaması,
- Bitkilere su ve gübre dağılımının eşit, dolayısıyla ayni zamanda olgulaşma ve tek elde hasat olanağı yaratması
- Erozyonu ve toprak kaybını önlemesi
- Düşük basınçlarda sulama imkanı sağlaması,
- Yeterli su imkanı olmayan alanlarda dahi sulama yapılabilmesi,
- Salma ve karık sulamaya nazaran isçilik maliyetlerinin çok düşük olması,
- Tarımsal sulamalardaki en ekonomik sistem olması,
- Eğimli alanlarda kolaylıkla uygulanabilmesi gibi birçok yararları bulunmaktadır.
9. Damlama Sulama Sistemi ile Gübrelemede Dikkat Edilecek Hususlar:
- Sulama sisteminde kullanılacak olan gübrelerin klorürlü(Cl) ve tuzlu (Na) gübrelerin olmamasına ozen gösterilmesi,
- Kullanılacak olan gübrelerin muhakkak suda tamimiyle çözünür olmasına dikkat edilmesi,
- Gübreleme tamamlandıktan sonra damlama-sulama sisteminin 10-15 dakika sadece su ile çalıştırmaya devam edilmesi,
- Gubreli besin eriyiği hazırlanıp bir gün bekledikten sonra süzülmeli ve ondan sonra kullanılması, (Potasyum Nitrat kullanılmasında beklemeye gerek yoktur.)
- Damlama Sulama sisteminde tıkanmaları önlemek için katiyetle HCI (Hidroklorik asit) veya H2S O 4(Sülfirik asit) kullanılmaması,
- Sulama suyu fazla kireçli ise, fosforlu gübrenin temel olarak doğrudan toprağa uygulanması,
- Sulama sezonu sonunda damlama sulama sistemini % 0,3'luk HNO3 (Nitrik asit) ile çalıştırarak temizleme yapılmasına dikkat edilmelidir. ÜRÜNÜNÜZ BOL VE KAZANCINIZ BEREKETLİ OLSUN.!
Geçen sayımızda ilimizde ve ülkemizde hızla yaygınlaşan basınçlı sulama sistemlerinden damla sulama sistemini genel hatları ile anlatmaya çalışmıştık. Özellikle son yıllarda ülkemizde sulu tarım alanlarının açılmasıyla basınçlı sulama sistemleri (damla sulama, yağmurlama sulama, minispring vb) daha da bir önem kazanmıştır. Damla sulama sistemi genel itibariyle gerek toprağın korunması, gerekse toprak- bitki- su arasındaki dengenin sağlanması, üründe verim artışı, yabancı ot kontrolü, işçilik- zaman ve emekten kazanç, enerji ve su tasarrufu, gübre ve zirai mücadele ilaçlarından tasarruf sağlanması, eğilimli arazilerde kullanılabilmesi, az debili ve atık suların kullanılabilmesi açısından çok önemli avantajları sözkonusudur. bu sayımızda da damla sulama suyu ile gübreleme (Fertigation) konusunu işlemek istedik. Damla sulama sisteminde bitkinin kök çevresindeki belli bir toprak hacminin ıslatılması kök gelişimini sınırlamaktadır. Bu nedenle damla sulama sisteminde gübre uygulama şekli çok önem taşımaktadır. Yapılan çalışmalar besin elementinin sulama suyu ile birlikte uygulanmasının banda veya serpme şeklindeki geleneksel gübre uygulama yöntemlerine göre daha iyi sonuç verdiğini göstermiştir (Miller ve ark 1976-rubeitz ve ark 1990, Abdal ve Coffey 1991). Bitki besin elementlerinin alımını artırması dışında damla sulama ile sıvı gübrelemenin sağladığı yararlar şunlardır: * Yıkanmadan dolayı oluşan bitki besin elementi kaybının en aza indirilmesi * Toprak çözeltisindeki bitki besin elementi konsantrasyonunun kontrolü * Bitki besin elementlerinin form ve kontrolü * Gübre ihtiyacının bitkinin gelişme dönemine göre düzenlenmesine imkan vermesi * Gübre uygulama zamanında esneklik sağlanması * Verilecek su miktarı, uygulama süresi, gübre oranı, uygulamanın başlama ve bitiş saatlerinin kontrol edilmesi * İşçilik ve enerji tasarrufu Damla sulama ile sıvı gübrelemenin sakıncaları ise; * Sulama sisteminin hatalı planlama ve işleyişinden kaynaklanan düzensiz gübre kullanımı * Sulanan bitkinin gerçek su tüketimi dikkate alınmadan yapılması durumunda aşırı gübreleme veya yıkanma ile bitki besin elementleri kaybı * Bazı kimyasal maddelerin çökelmesi ve damlatıcıların tıkanması İyi bir sıvı gübreleme yapmak için gübre materyalinin seçimine, sulama suyunun kalitesine ve miktarına, sulama suyunun uygulama sıklığına bakmak gerekir. Damla sulama sisteminde sulama suyu ile uygulanacak gübre materyalinin sistemi aşındırmaması, tıkanmaya neden olmaması, verimi artırması, suda çözülebilir olması ve sulama suyundaki tuz ve diğer kimyasallarla çözelti oluşturacak şekilde reaksiyona girmemesi gerekmektedir. Damla sulamada suyun kalitesi kadar uygulanacak sulama suyunun miktarı da önem kazanmaktadır. Zira damla sulama ile sıvı gübrelemede sulama ve gübrelemede aynı anda yapıldığından, uygulanan suyun bitkinin gerçek su tüketimine dayandırılmadan yapılması halinde iyi bir gübrelemeden söz etmek mümkün değildir. Damla sulamada verilen suyun miktarı kadar uygulama sıklığı da büyük önem taşımaktadır. Sulama suyunun fazla miktarda bir defada verilmesi yerine, sık sık verilmesi toprak nem tansiyonunun tarla kapasitesi sınırları içerisinde tutulması açısından önemlidir (Dr. Semiha Güler Karadeniz Tar. Arş. Ens. Samsun- Ziraat Mühendisliği Dergisi sayı: 318). Sulama suyu ile gübre uygulaması konusunda yapılan hatalı uygulamaların başında verimi artırma düşüncesi ile çok sık gübre uygulanmasıdır. Bu şekilde yapılan sık uygulama toprak tuzluluğunda artışa neden olmak suretiyle meyve iriliğinde küçülme ve verimde azalmaya neden olmaktadır (Cornish 1993, Güler 1997). Buna göre bazı suda eriyebilir gübre kombinasyonları ve besin elementleri içerikleri de şu şekildedir: Gübre adıdına göre % besin içeriği (N,P,K): Üre (46-0-0), Amonyum Nitrat (34-0-0) ve %24 kükürt, Amonyum Sülfat (20-0-0), Mono amonyum sülfat ( 12,5- 22-0), Diamonyum fosfat (19-20-0), Potasyum klorür (0-0-50), Potasyum Nitrat (13-0-38), Potasyum Sülfat (0-0-42) %18 kükürt, Fosforik asit (0-Farklı oranda-P-0). Yapılan araştırmalarda klasik gübreleme yöntemi ile gübrelenen elma bahçelerinde ağaç başına 79 kg. elma alınırken, fertigation ile gübrelenmiş parsellerde toplam ağaç başına 93 kg. elma alınmıştır. Fertigation sisteminde dekara 250 ağaç dikilen ve 5-6 ton/da verim alınan bir elma bahçesinde dekara 8-10 kg. azot, 2-3 kg. fosfor ve 14-16 kg. potasyum verilmesi yeterli olmaktadır (Eğridir Bahçe Kültürleri Arş. Ens. Zir. Yük. Müh. Hüseyin Akgül). Değerli çiftçiler, sonuç olarak tarımsal sulamada gelişen tekniklerle hem birim alandan daha fazla ürün alınmakta, hem de zaman- emek- işgücü- enerji ve su tasarrufu gibi birçok avantajı da beraberinde getirmektedir.
Gübreleme uygulaması için suda kolay eriyebilen granül yada toz gübrelerden kullanılacak olan gübre, Gübre tankına gerekli miktarda konulur. Gübre tankının kapağı iyice kapatılır, büyük vana biraz kısılır ve gübreleme vanaları açılır. Gübreleme ardından borularda gübreli su kalmayıncaya kadar su vermeye devam edilir.
Yukarıda belirtilen gübreler dışında suda tamamen erimeyen gübreler, damla sulama sistemi için sakıncalıdır. Bu gübrelerin kullanılması gerekiyorsa, gübrenin önceden bir başka kap içersinde eritilip katısı süzüldükten sonra gübre tankına konulması gerekir. Örneğin ÜRE ve AMONYUM SÜLFAT suda iyi erimezler. Bunların damla sulamada verilmesi için dışarıda başka bir kap içersinde eritilmesi ve süzülerek gübre tankının içine konulması gerekir.
Degerli okuyucularimiz, Özellikle son yillarda ülkemizde sulu tarim alanlarinin açilmasiyla basinçli sulama sistemleri (damla sulama, yagmurlama sulama, minispring vb) daha da bir önem kazanmistir. Damla sulama sistemi genel itibariyle gerek topragin korunmasi, gerekse toprak- bitki- su arasindaki dengenin saglanmasi, üründe verim artisi, yabanci ot kontrolü, isçilik- zaman ve emekten kazanç, enerji ve su tasarrufu, gübre ve zirai mücadele ilaçlarindan tasarruf saglanmasi, egilimli arazilerde kullanilabilmesi, az debili ve atik sularin kullanilabilmesi açisindan çok önemli avantajlari söz konusudur. bu yazımızda da damla sulama suyu ile gübreleme (Fertigation) konusunu islemek istedik. Damla sulama sisteminde bitkinin kök çevresindeki belli bir toprak hacminin islatilmasi kök gelişimini sinirlamaktadir. Bu nedenle damla sulama sisteminde gübre uygulama şekli çok önem taşımaktadır. Yapılan çalışmalar besin elementinin sulama suyu ile birlikte uygulanmasının banda veya serpme şeklindeki geleneksel gübre uygulama yöntemlerine göre daha iyi sonuç verdigini göstermiştir (Miller ve ark 1976-rubeitz ve ark 1990, Abdal ve Coffey 1991). Bitki besin elementlerinin alimini artirmasi dışında damla sulama ile sıvı gübrelemenin sagladıgı yararlar şunlardır: * Yıkanmadan dolayı olusan bitki besin elementi kaybının en aza indirilmesi * Toprak çözeltisindeki bitki besin elementi konsantrasyonunun kontrolü * Bitki besin elementlerinin form ve kontrolü * Gübre ihtiyacının bitkinin gelişme dönemine göre düzenlenmesine imkan vermesi * Gübre uygulama zamanında esneklik saglanması * Verilecek su miktarı, uygulama süresi, gübre oranı, uygulamanın baslama ve bitiş saatlerinin kontrol edilmesi * Işçilik ve enerji tasarrufu Damla sulama ile sıvı gübrelemenin sakıncaları ise; * Sulama sisteminin hatali planlama ve isleyisinden kaynaklanan düzensiz gübre kullanimi * Sulanan bitkinin gerçek su tüketimi dikkate alinmadan yapilmasi durumunda asiri gübreleme veya yikanma ile bitki besin elementleri kaybi * Bazi kimyasal maddelerin çökelmesi ve damlaticilarin tikanmasi Iyi bir sivi gübreleme yapmak için gübre materyalinin seçimine, sulama suyunun kalitesine ve miktarina, sulama suyunun uygulama sikligina bakmak gerekir. Damla sulama sisteminde sulama suyu ile uygulanacak gübre materyalinin sistemi asindirmamasi, tikanmaya neden olmamasi, verimi artirmasi, suda çözülebilir olmasi ve sulama suyundaki tuz ve diger kimyasallarla çözelti olusturacak sekilde reaksiyona girmemesi gerekmektedir. Damla sulamada suyun kalitesi kadar uygulanacak sulama suyunun miktari da önem kazanmaktadir. Zira damla sulama ile sivi gübrelemede sulama ve gübrelemede ayni anda yapildigindan, uygulanan suyun bitkinin gerçek su tüketimine dayandirilmadan yapilmasi halinde iyi bir gübrelemeden söz etmek mümkün degildir. Damla sulamada verilen suyun miktari kadar uygulama sikligi da büyük önem tasimaktadir. Sulama suyunun fazla miktarda bir defada verilmesi yerine, sik sik verilmesi toprak nem tansiyonunun tarla kapasitesi sinirlari içerisinde tutulmasi açisindan önemlidir (Dr. Semiha Güler Karadeniz Tar. Ars. Ens. Samsun- Ziraat Mühendisligi Dergisi sayi: 318). Sulama suyu ile gübre uygulamasi konusunda yapilan hatali uygulamalarin basinda verimi artirma düsüncesi ile çok sik gübre uygulanmasidir. Bu sekilde yapilan sik uygulama toprak tuzlulugunda artisa neden olmak suretiyle meyve iriliginde küçülme ve verimde azalmaya neden olmaktadir (Cornish 1993, Güler 1997). Buna göre bazi suda eriyebilir gübre kombinasyonlari ve besin elementleri içerikleri de su sekildedir: Gübre adina göre % besin içerigi (N,P,K): Üre (46-0-0), Amonyum Nitrat (34-0-0) ve %24 kükürt, Amonyum Sülfat (20-0-0), Mono amonyum sülfat ( 12,5- 22-0), Diamonyum fosfat (19-20-0), Potasyum klorür (0-0-50), Potasyum Nitrat (13-0-38), Potasyum Sülfat (0-0-42) %18 kükürt, Fosforik asit (0-Farkli oranda-P-0). Yapilan arastirmalarda klasik gübreleme yöntemi ile gübrelenen elma bahçelerinde agaç basina 79 kg. elma alinirken, fertigation ile gübrelenmis parsellerde toplam agaç basina 93 kg. elma alinmistir. Fertigation sisteminde dekara 250 agaç dikilen ve 5-6 ton/da verim alinan bir elma bahçesinde dekara 8-10 kg. azot, 2-3 kg. fosfor ve 14-16 kg. potasyum verilmesi yeterli olmaktadir (Egridir Bahçe Kültürleri Ars. Ens. Zir. Yük. Müh. Hüseyin Akgül). Degerli çiftçiler, sonuç olarak tarimsal sulamada gelisen tekniklerle hem birim alandan daha fazla ürün alinmakta, hem de zaman- emek- isgücü- enerji ve su tasarrufu gibi birçok avantaji da beraberinde getirmektedir.
a. Pompa çalıştırılmadan önce filtrenin tıkanık olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bu maksatla disk yada elek filtrenin kapağı açılarak filtre içinin temiz olduğu kontrol edilmelidir.
b. Sulama esnasında filtre tıkandığında filtre giriş basıncı yükselir çıkış basıncı ise düşer. Giriş ile çıkış basınçları arasında 1 Atü (yada 1 bar) yada daha fazla fark oluştuğu görüldüğünde filtrenin temizlenmesi gerekir. Tek basınç saati olan filtrelerde filtrenin tıkandığı basınç saatinin titremesinden anlaşılır.
Damla Sulama Borularının Temizliği ve Kontrolü
a. Damla sulama borularını temizlemek ve bitki besin maddesi gereksinimini karşılamak amacıyla sulama sezonu boyunca FOSFORİK ASİT yada NİTRİK ASİT uygulaması yapılmalıdır. Uygulama sulama sezonu boyunca 15-21 günde bir, dekara 1 litre gelecek şekilde yapılır. Sisteme asit verilmeden önce, çalışma basıncına ulaşılıncaya kadar temiz su verilir. Daha sonra yarım saat süreyle asit verilir. Ardından borularda asitli su kalmaması için yeteri miktarda (tarla durumuna göre en az yarım saat) temiz su akıtılır.
b. Sulama sezonu içersinde 3-4 kez, boru içersine gitmiş olan pisliklerin temizlenmesi maksadıyla boru sonları açılarak temiz su gelinceye kadar sisteme su verilmelidir.
Gübreleme Talimatı
a. Damla sulama için en uygun gübreler:
Ø Amonyum Nitrat (%33 N)
Ø Potasyum Nitrat (PN) (13-0-46)
Ø Mono Amonyum Fosfat (MAP) (12.61.0)
Ø Mono Potasyum Fosfat (MKP) (0-52-34)
Ø Kalsiyum Nitrat (KN) (%1 5,5N- %16 CaO)
Ø Magnezyum Nitrat (MgN) (%11 N - %16 MgO)
Ø Fosforik Asit (% 62.5 - %85)
Ø Nitrik Asit (% 68)
Gübreleme uygulaması için suda kolay eriyebilen granül yada toz gübrelerden kullanılacak olan gübre, gübre tankına gerekli miktarda konulur. Gübre kankının kapağı iyice kapatılır, büyük vana biraz kısılır ve gübreleme vanaları açılır. Gübreleme ardından borularda gübreli su kalmayıncaya kadar su vermeye devam edilir.
b. Yukarıda belirtilen gübreler dışında suda tamamen erimeyen gübreler, damla sulama sistemi için sakıncalıdır. Bu gübrelerin kullanılması gerekiyorsa, gübrenin önceden bir başka kap içersinde eritilip katısı süzüldükten sonra gübre tankına konulması gerekir. Örneğin ÜRE ve AMONYUM SÜLFAT suda iyi erimezler. Bunların damla sulamadan verilmesi için dışarda başka bir kap içersinde eritilmesi ve süzülerek gübre tankının içine konulması gerekir.
Böcek ve Kemirgen Zararlılarına Karşı Alınabilecek Tadbirler
a. Sulama sezonu boyunca damla sulama borularına olabilecek böcek zararlarına karşı BÖCEK İLACI uygulaması yapılmalıdır. İlaç uygulaması ilk sulamada ve sonraki her iki sulamada bir aşağıda önerilen ilaçlar gübre tankından verilerek yapılabilir.
Ø ENDOSÜLFAN Terkipli Örn. Thiodan 35 EC, Hektionex 35 EC 75 gr/da
Ø MALATHİON Terkipli Örn. Malaton 60 EC, Hektion 60 EC 100 gr/da
Böcek zararlarına karşı özellikle sulamanın gerekmediği zamanlarda uyanık olunmalıdır. Böcek zararları daha çok boruların uzun süre kullanılmadığı zamanlarda artmaktadır.
b. Sezon bitiminde boruların tarladan kaldırlırken mekanik zararlar oluşmaması bakımından; çok ufak çaplı makaralara sarılmamalarına dikkat edilmelidir. Toplanan makaralar kaldırıldıkları depolarda, fare gibi kemirgen hayvanların zarar vermelerine karşı korunmalıdır.
DAMLA SULAMA Damlama Sulama;genel bir tanımlama ile bitki gelişimi için gerekli olan suyun belirli bir boru sistemi aracılığı ile taşınıp yan boru (lateral) üzerine veya içine yerleştirilen ve damlatıcı olarak adlandırılan özel yapıdaki araçlarla bitki kök bölgesi çevresine damlalar şeklinde uygulanmasıdır.
Damla sulamada temel amaç bitkinin kullandığı suyu, istenirse bitki besin maddeleri ile birlikte aşırı bir su isteği yaratmadan vermektir. Damlama sulama sistemi, yağmurlama sulama sistemine göre daha düşük işletme basıncı altında çalışan, küçük kesit alanına sahip borularla suyu sık aralıklarla ve az miktarda toprağın belirli bir bölümüne uygulamaktır.
Damla sulama sistemi, aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi denetim ünitesi, boru hatları ve damlatıcılardan oluşur. Denetim ünitesi, basıncın düzenlediği, suyun filtre edildiği, su ölçüm işlemlerinin yapıldığı ve gübrelerin uygulanabildiği bölümdür.
Genellikle, yumuşak polietilen boruların kullanıldığı lateraller 12 ile 20mm arasındaki çaplarda olup, 16mm olanı çoğu zaman tercih edilmektedir. Damlatıcılar ise aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi boru üzerine takılan ve üretim aşamasında boru içine yerleştirilen tipte olup debileri genellikle 2-4 litre/saattir.
Damla Sulama Sistemlerinin Başlıca Üstünlükleri şöyle sıralanabilir;
Uygulanan su miktarı otomatik şekilde kontrol edilebildiği, istenilen miktarda su verilebildiği ve her bitkiye hemen eşit dağıtıldığı için çok iyi bir bitki gelişme ortamı sağlanmaktadır. Bu nedenle, diğer sulama yöntemlerine göre çoğu kez %20 ile %100 arasında fazla verim ve kaliteli ürün elde edilmektedir.
Damla Sulama yöntemi bitki gelişme dönemini kısaltarak turfandacılığa büyük yarar sağlamaktadır.
Damla sulama yönteminde, su uygulamasına yönelik tüm kayıplar yaklaşık olarak tamamen ortadan kalktığı için su uygulama randımanı %90 ile %95 gibi yüksek olan bir yöntemdir. Bu durumda sulama suyundan %40’a varan oranda tasarruf sağlanabilmektedir.
Bitki sıra aralarının sulanmaması ve kuru kalması nedeniyle yabancı ot gelişimi azalmaktadır.
Eğilimi ve derinliği az topraklarda erozyona neden olmadan sulama olanağı sağlanır.
Az debili sular (2-3 lt/sn) tuzlu ve saf su ile destekli atık sular damla sulama yöntemi ile kullanılabilmektedir.
Kontrollü sulama yapılarak bitki besin maddelerinin kök bölgesinden yıkanmasına engel olur.
Alçak basınçta (0,8-1,5 Atü) çalıştığından enerji tasarrufu sağlar.
Rüzgarlı havalarda sulama imkanı sağlar.
İşçilik, gübre ve mücadele ilaçlarından tasarruf sağlar.
Yukarıda açıklanan üstünlüklerin doğal bir sonucu olarakta damla sulama ile iş gücünden ve diğer giderlerden sağlanan ekonomi ve artan verim nedeniyle maliyetin düşmesi net gelirde oldukça büyük bir artış sağlayabilir. Bu nedenle, ülkemizde öncelikle örtüaltı yetiştiriciliğine geniş bir uygulama alanı bulan damla sulama yöntemi, günümüzde turunçgil, bağ ve meyve bahçelerinde, sıraya ekilen bahçe-tarla bitkilerinin (domates, biber, patlıcan, fasulye, çilek, kavun, karpuz, pamuk, mısır, ayçiçeği vb.) sulamsında kullanımaktadır.
Damla sulama yönteminin belirtilen üstünlüklerine karşın ilk tesis masraflarının yüksek olması, bitki köklerinin sınırlı bir bölgede gelişmesi ve ısıtılan şerit civalarında tuz birikiminin olması ile en önemlisi damlatıcı tıkanması gibi sorunlarıda bulunmaktadır. Sorunun çözümüne yönelik olarak sulama suyunun filtre edilmesi, asit ve/veya klor gibi kimyasal madde uygulamaları boruların sonları açılarak basınçlı su ile yıkanması ve sistemin görsel olarak arazide izlenmesi gibi korumaya yönelik önlemlerin uygulanması yukarıdaki olumsuzlukları ortadan kaldırır.
Bir Damla Sulama Sistemi aşağıdaki kısımlardan oluşmaktadır.
Pompa Ünitesi (Su kaynağı)
Denetim Ünitesi
Filtre
Gübre Tankı
Su sayacı – Basınç düzenleyicisi
Yardımcı Parçalar (Vanalar, Bağlantı parçaları v.b.)
Boru hatları ve damlatıcılar
1. Pompa Ünitesi :
Damla sulama sistemi diğer basınçlı sulama sistemlerine göre daha küçük işletme basıncı ile çalışır. Bu basınç 0.8 ile 1.5 atmosfer arasındadır. Bu amaçla elektrik veya sıvı yakıtla çalışan küçük pompalar kullanılabilir. Ancak pompa çıkışındaki basıncın 2 atmosferin altında olmaması gerekir.
Sisteme suyun sağlanması için kullanılan kaynak, basınçlı bir boru hattından geliyor ise pompaya gerek kalmayabilir. Mesela şehir şebekesi suyu v.b.
2. Denetim Ünitesi
a) Filtre :
Filtreler su içinde kaba ve ince meteryali tutan boru hatlarını ve özellikle damlatıcıların tıkanmasını önleyen gereçlerdir. Sistemin etkin çalışması sulama suyunun içeriğine, damlatıcı tipine uygun filtre seçimine bağlıdır. Bazı sistemlerde tek filtre kullanılıyor iken bazılarında yosun filtresinin de bulunduğu çok filtreli sistem kullanılabilir. Bunlar kullanım gereğine göre kum ayırıcı HİDROSİKLON, yosun filtresi ve tel filtre veya disk
HALKA; filtreler olabilir. Son filtre ince meteryalin süzülmesi için kullanılır ve elek açıklıkları genel olarak 120-150 mesh arasında değişir. Denetim ünitesindeki filtrelere ek olarak ¾ inç veya 1 inçlik ikincil filtreler yan ana boru
MANİFOLD; başlarında kullanılabilir. Filtrenin otomasyona uygun gelişmiş tipleride piyasada bulunmaktadır.
b) Gübre Tankı :
Gerek tank, gerekse besin çözeltisinin uygulanmasına yönelik çok çeşitli sistemler vardır. Çok basit olarak 25-100 litrelik metal bir tankın basınç altında çalıştırılması yaygın olarak kullanılırsada çözeltinin ayrı bir tankta hazırlanıp sisteme verildiği basitten karmaşığa kadar enjektörlerin kullanıldığı düzeneklerde piyasada bulunmaktadır.
c) Su sayacı – Basınç Düzenleyicisi :
Su sayacı sisteme uygulanan su miktarının ölçümünde kullanılır. Sayaç aynı zamanda birim zamanda geçen su miktarının izlenerek sistemin bütün olarak kontrol edilmesinde de yararlanılan bir ögedir.
Basınç regülatörü, uygulanan suyun belirlenen basınç altında tüm laterallere dağıtımını kontrol eder. Bu amaçla boru veya tek boru hattının başına bağlanabilir.
d) Yardımcı Parçalar :
Aşağıdaki şekillerde görüldüğü gibi bu parçalar system ögelerinin birbirine bağlanmasında ve akışın düzelenmesinde kullanılan parçalardır.
3. Boru Hatları ve Damlatıcılar:
Boru hatları denetim biriminden gelen suyu damlatıcılara iletir. Bu amaçla, PVC ve PE malzemelerden kullanılan ana boru ve yan ana boruların çap ve uzunlukları arazi şekli ve geçireceği sulama suyu miktarına bağlı olarak değişir. Genellikle 32mm’den 110mm’ye kadar borular kullanılmaktadır.
Yan ana borudan su alan lateraller ise bitki sıralarına paralel olarak birleştirilen ve yumuşak polietilenden üretilen borulardır. Yan ana boru hatlarına dik, mümkünse eş yükselti eğrilerine paralel ve bitki sıra aralıklarına bağlı olarak düzenlenirler. Çapları 12 ile 20mm arasındadır. Uzunlukları ise çap, damlatıcı debisi, çalışma basıncı ve arazi eğimine bağlı olarak değişir. (Bakınız; Üniversite Deney Raporları)
Günümüzde, çeşitli ülkelerde birçok firma tarafından çok çeşitli damlatıcılar üretilmektedir. Bunlar arasında en yaygın olanlar boru üzerine takılan damlatıcılar ile boru içersinde belirli aralıklarla damlatıcılaran yerleştirildiği tipteki borulardır. Anılan damlatıcıların bazıları aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi basınç değişmelerine karşı debi değişiklikleri gösterirken bazıları ise basınç değişikliklerinde bile sabit debi sağlanmaktadır. Bunlara piyasa ismi ile basınç ayarlı veya silikonlu meme veya damlatıcılar denilmektedir.
Damlatıcı debileri tiplerine göre genellikle 1 ile 14lt/saat arasında değişmektedir. Yaygın olarak ise 2 ile 4lt/saat debiye sahip damlatıcılar alıcı bulmaktadır.
Damla sulama sistemini oluşturan boru ve damlatıcıların güneş ışınlarını geçirmemesi gerekir. Bu amaçla çoğu parçalar siyah renkte üretilmektedir. Böylece su akış yollarında yosun oluşumuna engel olunması sağlanır.
Sistemde kullanılacak boruların tamamı veya belirli bölümlerinin toprak altına döşenmesi kullanım amacına bağlı olarak değişebilmektedir. Damla sulama boruları (lateral) genellikle bitki sıralarına yakın olarak düzenlenir. Toprak özellikleri, damlatıcı debisi, sulama süresi, bitki aralıklarına bağlı olarak, lateral aralıkların değişiklik göstermesine karşın pratik olarak bitki sıra aralıkları 1 metreden daha az ise her iki sıraya bir lateral kullanılabilir.
Bitki sıra aralıklarının fazla olduğu meyve bahçelerinde ise su kaynağının varlığı bitkinin su ihtiyacı, toprak özellikleri öngörülen sulama aralığı ve uygulanacak su miktarına bağlı olarak değişik biçimde düzenlenir. (Şekil 1’deki gibi) Yaygın olarak kullanılan yöntem ise her sıraya iki lateral düzenlenmesidir. Lateraller, özellikle %2-3’den daha fazla eğilimli arazilerde ise eş yükselti eğrilerine paralel olarak geçirilmelidir.
Damla sulama boruları gerek montaj sonrası gerekse sulama sezonu içerisinde ve sonrasında zaman zaman hat sonraları açılarak basınçlı su ile yıkanmalıdır. Yıkanmasının sıklığı kullanılan suyun kalitesine ve damlatıcı tıkanmasına yol açan maddelerin boru sonlarındaki birikim hızına bağlıdır.
Eğer sistem sezon dışında depolanacaksa boruların temiz olarak kaldırılması önem kazanmaktadır. Boruların asit ve klorlu kimyasallarla zaman zaman yıkanarak temizlenmesinde tıkanmanın önlenmesi için gerekli olbilmektedir. Bu konuda uzman kişilerin önerileri dikkate alınmalıdır.
Damla sulama sistemleriyle sulamanın ne zaman ve hangi aralıklarla yapılacağı ile her sulamada ne miktarda sulama suyunun uygulanacağı, su kaynağı, toprak, bitki ve iklim özelliklerine bağlı olarak deiğişiklik gösterir. Örneğinn, çok sıcak dönemlerde bazı bitkiler için uygulanacak sulama suyu miktarı günlük olarak 10m3 /dekar’a kadar yükselebilmektedir. Buna karşılık normala koşullarda en yüksek sulama suyu miktarı gelişmiş bitkiler için 3-7m3 /dekar arasındadır. Bitkilerin sulama programlarını belirtmek için tansiyometreler, buharlaşma kapları v.b. gibi çeşitli yöntemler kullanılabilmektedir.
Damla sulama sistemlerinde, denetim ünitesinde kullanılan filtre veya filrelerin açılarak zaman zaman temizlenmesi gerekir. Filtrelerin temizleme sıklığı kullanılan sulama suyunun kimliğine bağlıdır. Kısmen tıkanan filter system işletme basıncının azalmasına ve sonuçta olumsuzluklara yol açacaktır. Filtrenin tıkanma durumuna göre ekipman zarar görebilir ve sisteme su girişi kesilebilir. Temizleme elle veya otomatik olarak yapılabilmektedir. Her iki durumda da filitrenin zarar görmemesi için gereken önlem ve özenin gösterilmesi gerekmektedir. Lateral boru üzerindeki damlatıcı tıkanmaları genellikle sudaki kirecin damlatıcı deliklerini tıkaması ile olur.
Bunun önüne geçmek için, damla sulama sisteminin yukarıda belirtildiği gibi asit veya benzeri kimyasal çözeltilerle damlatıcıların tıkanması önlenebilir.
Şöyleki;
DAMLA SULAMA SİSTEMİNİN TEMİZLENMESİ
Sistemin temizlenmesi için Fosforik Asit veya kimyasal çözeltiler kullanılır. Fosforik Asit ile temizleme işlemi tüm hasat mevsimi boyunca iki defa yapılır. Birinci sistem çalışırken 1 veya 1,5 ay sonra, ikincisi ise hasat sonunda uygulanır.
Temizleme işlemi için, dönüm başına 1-1.5 kg. Fosforik Asit, gübre tankına doldurulur. Su ile beraber sisteme basılır. Sistem durdurularak Fosforik Asitli su sistem içinde 35-40 dakika bekletilir. Daha sonra sistem yeniden çalıştırılarak damlatıcılardan asitli su akması sağlanır. Bu uygulama 10 dakika sürer. Tekrar sistem durdurulur. Lateral hatların (damlama boruları) sonundaki körtapalar çıkartılarak sistem yeniden çalıştırılır. Bu kez sisteme temiz su (sulama suyu) basılır ve böylece temizleme işlemi, tamamlanmış olur ve eriyen kireç sistemden atılır.
EGE DRİP DAMLA SULAMA BORUSUNUN ÖZELLİKLERİ
Damla sulama borusu firmamız tarafından uzun yıllar araştırma geliştirme çalışmaları sonucunda geliştirilmiş özel plastik karışımdan üretilmektedir. Ø16mm dış çapında, yumuşak polietilen boru içersinde 2lt/saat ve 4/lt saat debiye sahip damlatıcıların değişik aralıklarla (20,25,33,40,50,60,75,90 ve 100cm.) yerleştirildiği ve iki tarafı akıtmalı, labirent boşluğundan 3 bir tarafa, 3 diğer tarafa olmak üzere 6 delikli damla sulama boruları yapabilmektedir. Borular yurt dışından getirilen ve en son teknolojiye sahip makinalar tarafından üretilmektedir.
Firmamız tarafından imalatı yapılan labirent kanallı uzun ve çift taraflı akış yollu damlatıcılarda, özel tasarımıyla türbülanslı akış yaratılarak gerek diğer damlatıcılardan gerekse girişinde kendi filtresinin bulunması nedeniyle tıkanma sorunu en düşük düzeyde tutulur. Anılan üstünlüklerin yanısıra her damlatıcıda iki farklı yönde toplam 6 delikli su çıkışının bulunması tıkanma sorununu hemen hemen ortadan kaldırıldığı gibi başka hiçbir damla sulama borusunda bulunmayan bu özelliği ile daha uniform bir sulama sağlanabilmektedir.
Damla borularının yanısıra, firmamız bu boruların montajında kullanılan yardımcı parçalarıda (nipel, conta, körtapa v.b.) üretilmektedir.
Sonuç olarak Damla sulama boruları bu yazının önceki bölümlerinde belirtilen damla sulama yönteminin tüm üstünlüklerini üreticilerimize yaşatabilecek bir üründür.
Ürünlerimizin kalitesi ve sulamaya uygunluğu Üniversite tarafından yapılan inceleme ve deneylerle de onaylanmıştır. Buna ait 2 ve 4lt/saat debili Damla Sulama borularının değişik işletme basınçlarında eş su dağılımını gösterir lateral uzunlukları ile ilgili Üniversite Deney raporları ektedir. Unutulmamalıdır ki bir sistemden beklenen yararın sağlanabilmesi için her aşamada konunun uzmanlarına danışma gereği bulunmaktadır.
DAMLA SULAMADA GÜBRELEME
Daha kaliteli ürün ve daha yüksek verim için sulama ve gübrelemeyi birleştiren bu sistem toprak tipine ve bitkilerin ihtiyacına göre verimliliği arttırmada en etkili yoldur.
Az yağış alan bölgelerde de bitki besinlerinin kök bölgesine girmesini garanti altına alan tek yoldur.
Bu sistem besin maddelerini yarayışlılığını ve kökler tarafından alımını arttırır.
Gübre, sulama suyunda fazlaca seyreldiği için bitki kölerini yanma tehlikseinden uzaklaştıran en emniyetli bir uygulama metodudur. Diğer uygulama şekillerine nazaran daha basit ve uygun bir yöntemdir. Zaman, iş, alet ve enerji tasarrufu sağlar. Damla sulama ile gübrelemede kullanılan eriyiklerin dozajı ürünün cinsi, çeşidi, toprak tipi, iklim ve beklenen ürün miktarı kıstas alınmak suretiyle aşağıda açıklanmıştır.
Bitki
Gelişme
Dönemi
Günleri
Potasyum
Nitrat
(KNO3)
gr/da
İlave
Azot(N)
gr/da
Üre*
gr/da
P2O5
g/da
Fosforik
Asit %85
ml/da
KARANFİL
VE
GÜL
0- 60
400
130
280
200
200
61-120
1000
130
280
200
200
121-240
1300
170
170
100
100
241-270
1100
170
170
-
-
271-300
1000
170
170
-
-
*Suda eriyen diğer Azot’lu (N) ve fosforlu (P) gübreler kullanılabilir.
B- SEBZELER
Damla gübrelemesi ile yetiştirilen sebzelerin sebzelerin gelişme dönemlerine göre tavsiye edilen günlük Potasyum Nitrat, Azot ve Fosfor miktarları aşağıda belirtilmiştir.
Bitki
Gelişme Dönemi
Günleri
Potasyum
Nitrat
(KNO3)
gr/da
İlave
Azot(N)
gr/da
Üre*
gr/da
P2O5
gr/da
Fosforik
Asit
%85
Ml/da
Domates
ve
Patlıcan
Şaşırtma-21
21-45
46-70
71-110
111 Hasat Sonu
600
40
90
70
70
800
100
215
70
70
750
150
325
70
70
110
200
430
80
80
350
200
430
50
50
Biber
Şaşırtma-10
11-30
31-50
51-75
76-105
106 Hasat Sonu
250
70
150
90
90
400
110
235
140
140
500
140
300
90
90
650
170
370
90
90
1000
220
470
50
50
1000
220
470
50
50
Hıyar
ve
Kabak
Ekim-30
31-60
61-90
91 Hasat Sonu
750
50
110
70
Devamını oku
DAMLA SULAMA PROJESİ
Tarımsal üretimi artıran en önemli faktörlerden biri de sulamadır. Su kaynaklarının kısıtlı olması, sanayi ve yerlesim yerlerindeki içme ve kullanma suyu gereksiniminin artması, sulamada kullanılan suyun azalmasına ve kalitenin düsmesine neden olmaktadır. Ayrıca günümüzde, az isçilik ve az enerji kullanımı gerektiren, verim ve kaliteyi artıran sulama yöntem veya sistemlerinin kullanımının önemi her geçen gün artmaktadır. Bu şartları en fazla saglayan yöntemlerden birisi de damla sulama yöntemidir. İyi bir şekilde yönetilen Damla sulama ile sulanan bitkilerde verimin önemli düzeyde arttıgı ve diger sulama yöntemlerine (yüzey ve yagmurlama sulama) göre önemli oranda su tasarrufu sağlanabileceği belirtilmektedir.
Konya, yıllık yaklaşık olarak 300 mm yağış toplamı bakımından Türkiye?nin en az yağış alan illerinden biridir. Konya ilinin 2.7 milyon ha tarım alanının ancak 400 bin ha sulanabilmekte, bu da toplam tarım alanının %15?nin sulanabildiğini göstermektedir. İçeri Çumra kasabasında ise 4760 ha alanın tamamına yakını salma veya yağmurlama sulama yöntemiyle sulanmaktadır. Konya genelinde toplam 3118 sulama amaçlı kuyu mevcut olup, bunun ancak 19 tanesi damla sulama amaçlı kullanılmaktadır.
Konya ilinde sulanabilir tarım alanlarında en büyük sorun, mevcut su kaynaklarının aşırı ve bilinçsiz şekilde kullanılmasıdır. Uzmanlar, Konya'da gereğinden fazla su kullanımı nedeniyle yeraltı sularının her yıl yaklaşık bir metre çekildiğini ifade etmektedirler. Bu yüzden, su ve doğru sulama programlaması konusunda çiftçilerin acilen uygulamalı olarak eğitilmesine ihtiyaç vardır.
AB, çevre ve sürdürülebilir kalkınma alanlarında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarını güçlendirmek suretiyle, Türkiye?deki çevresel bozulmanın önlenmesine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. AB bu nedenle, ?sürdürülebilir su ve toprak kullanımı (Tema 4)? ana başlığı altında ?su tasarrufu sağlamak amacıyla doğru sulama tekniklerinin uygulanmasına yönelik kapasite geliştirme, bilinçlendirme ve pilot uygulama faaliyetleri? konusunda yapılacak projeleri destekleyeceğini açıklamıştır. Bu bağlamda, hazırlanan proje öncelikli olarak çevreyi ve toplumu kapsamaktadır. Proje, çiftçi ve ailelerinin su kaynaklarının korunması ve verimli kullanılmasını konusunda bilinçlenmelerini hedeflemiştir. Çarpan etkisi ile Konya ilinde sulama birliğine üye 29986 çiftçide de bu bilinç yaygınlaşacaktır.
Projede, öncelikle 14 kişiden oluşan eğiticiler (ziraat mühendisleri), damla sulama konusunda Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi-Tarımsal Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümünde görevli öğretim üyeleri tarafından haftada 4 saat olmak üzere 32 saat süre ile eğitilecektir. Daha sonra bu eğitimi alan eğiticiler, İçeri Çumra Kasabasındaki 1159 kişiden oluşan hedef çiftçileri teorik ve uygulamalı olarak 6 ay süre ile eğiteceklerdir. Proje 10 ay sürecek olup, STK, Üniversite, Enstitü ve Birlik işbirliği ile yürütülecektir.
Bu projenin amacı, Konya İli İçeri Çumra kasabası çiftçilerini kıt olan su kaynaklarını en verimli şekilde nasıl kullanacakları konusunda bilinçlendirmek ve bu amaçla suyu en verimli şekilde kullanan damla sulama yöntemini uygulamalı olarak öğretmektir.
Projede, öncelikle 14 kişiden oluşan eğiticiler (ziraat mühendisleri), damla sulama konusunda Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi-Tarımsal Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümünde görevli öğretim üyeleri tarafından haftada 4 saat olmak üzere 32 saat süre ile eğitilecektir. Daha sonra bu eğitimi alan eğiticiler, İçeri Çumra Kasabasındaki 1159 kişiden oluşan hedef çiftçileri teorik ve uygulamalı olarak 6 ay süre ile eğiteceklerdir. Proje 10 ay sürecek olup, STK, Üniversite, Enstitü ve Birlik işbirliği ile yürütülecektir.
Bu projenin amacı, Konya İli İçeri Çumra kasabası çiftçilerini kıt olan su kaynaklarını en verimli şekilde nasıl kullanacakları konusunda bilinçlendirmek ve bu amaçla suyu en verimli şekilde kullanan damla sulama yöntemini uygulamalı olarak öğretmektir.
Çiftçilerin eğitimi eğitici ziraat mühendisleri tarafından 16 kişilik gruplar halinde yapılacaktır. Her bir gruba haftalık 2?er saat olmak üzere toplam 8 saat teorik eğitim verilecektir. Eğitimler, hafta içerisinde 5 gün boyunca 19:30 ile 21:30 saatleri arasında verilecek ve teorik eğitimler 4 ayda tamamlanacaktır. Böylece, eğitim sonunda yaklaşık 950 çiftçi eğitilmiş olacaktır. Teorik eğitimin tamamlanmasından sonra İçeri Çumra kasabasında uygulamalı eğitim yapılacaktır. Bu amaçla, üç farklı bitkide (buğday, mısır ve domates) damla sulama uygulaması yapılacaktır. Uygulama parsellerinin her biri 1000?er m2?den oluşacaktır.
Proje kapsamında çiftçilere yönelik bir konferans düzenlenecektir. Konferans sunum ekibi damla sulama konusunda uzman bir veya birkaç kişiden oluşacaktır. Konferans için gerekli duyurular yapılacak, katılımcılarının seçiminde projenin amacına uygun kesimler davet edilecektir. Konferans salonu ve tanıtım broşürlerinde AB görünürlüğüne de önem verilecektir. Böylece, su kaynaklarının verimli kullanılması ve korunması konusunda çiftçiler bilinçlendirilecektir. Çalışmalar Anadolu Teknik Elemanlar Derneği tarafından gerçekleştirilecektir.
Proje çarpan etkisinin tespiti amacıyla S.S. Konya Bölgesi Sulama Kooperatifleri Birliğine üye kooperatiflerde ölçme ve değerlendirme anketleri yapılarak proje çalışmasının çiftçilerde damla sulama bilincinin ölçümü yapılacaktır. Bu faaliyet, çiftçilerin konuya duyarlılığının ölçülmesi ve değerlendirilmesi için yapılacaktır. Anket çalışması Dernek ve Sulama Birliği ortak çalışması ile yapılacaktır.
Gerek tarım kesiminde gerekse tarımsal kurumlar açısından gereken hassasiyetin ve bilincin gösterilmemesi nedeniyle su kaynakları korunamamaktadır. Çiftçilerin bilinçsiz olmaları sebebiyle tarımsal sulamada aşırı su israfı olmaktadır. Kısıtlı su kaynaklarının tükenmesinin önüne geçmek için sulama konusunda duyarsız kitleleri harekete geçirmek gerekmektedir. Bu nedenle; sulu tarım ile uğraşan çiftçiler tarımsal sulama konusunda bilgilendirilmeli ve bilinçlendirmelidir. Sulama ile ilgili sorunların çözümünde çiftçilerin katılımlarını sağlamak eşik noktasını oluşturmaktadır. Bu nedenle; sulu tarımın yapıldığı İçeri Çumra Kasabası?ndaki çiftçiler proje hedef kitlesi olarak belirlenmiştir.
Projenin nihai faydalanıcıları olan çiftçi aileleri, ziraat mühendisleri ve Birlik personelidir. Tüm nihai faydalanıcılar ortak çevreyi kullanan kişilerdir. Çevre duyarlılığı konusundaki iletişim ve etkileşim tüm faydalanıcıları olumlu ya da olumsuz etkileyecektir. Gerek hedef grup, gerekse tüm faydalanıcılar çevre eğitim bilinci konusunda taraftırlar.
Bu nedenle, proje kapsamında çiftçilere verilecek eğitimle doğal kaynakların daha verimli ve sürdürülebilir kullanılma alışkanlıkları kazandırılacaktır.
Proje, hedef kitlesi ve nihai faydalanıcıları olan gruplara konu hakkında bilgilendirme çalışmaları sayesinde tarımsal kesimde sinerjik etki oluşturulacaktır.
Projenin kapsamında yaklaşık 1159 çiftçi eğitilmiş olacaktır. Bilinçlenen çiftçiler vasıtasıyla çarpan etkisi ile Birliğe üye olan tüm çiftçilerin damla sulama konusunda bilinçleneceği tahmin edilmektedir. Birliğe kayıtlı olan 29.986 üyenin tamamı bu proje eğitiminin sonucundan faydalanacaktır.
Projenin, özellikle AB katkısı ile gerçekleştirilmiş olması hedef kitlenin Avrupa Birliği? ne ilgisi ve güvenini artırmakla birlikte projenin başarılı, sürdürülebilir ve geniş kitlelerce benimsenmesini sağlayacaktır. Özellikle, projenin yapılacağı yer olarak sulu tarımın yapıldığı İçeri Çumra Kasabası?nın seçilmesi çarpan etkisi ivmesinin yüksek olması içindir.
Proje ile Dernek üyelerinin ve Birlik çalışanlarının projeli çalışma konusunda bilgi ve becerisi artacaktır.
Proje faaliyetleri bittikten sonra ortak ve iştirakçiler kendi alanlarında işlevselliklerini devam ettirdiklerinden dolayı mali açıdan desteğin kesilmesi söz konusu değildir. Lider Dernek de STK olması ve tüzüğü gereği çevre bilincinin oluşması konusunda faaliyetler yapması gerektiğinden projenin bitiminde de gerek bu proje olgusunun gerekse benzer projeleri yapmaya devam edecektir.
Lider Derneğin proje çalışması hibe ve proje süresinin bitmesinin ardından devamlılığını sağlamaya devam edecektir. Devamlılığı ve etkinliği sağlayıcı en önemli faktörü proje sahibi olan Derneğin STK olmasıdır. Dolayısıyla, Dernek toplumda çevre bilincinin oluşması için benzer projeler yapmaya devam edecektir.
Son yıllarda kuraklığın artması dolayısıyla su kaynaklarının korunması ve verimli kullanılması konusu Türkiye?nin en güncel konulardan biri olmuştur. Tarım bakanlığı bu kapsamda bazı önemli kararlar almıştır. Bu kararlardan birisi de su kaynaklarının verimli ve sürdürülebilir kullanılması için ?Damla Sulama? yönteminin yaygınlaştırılmasıdır.
Projenin gerçekleşmesi AB?nin bölgede tanınmasının yanında AB ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki kurumsal ilişkinin artmasına da katkı sağlayacaktır.
1.GİRİŞ
1.1. Proje alanı
Proje alanında parsel sınırlarını su kaynağının yerini ve yüksekliğini, eğim derecelerini ve yönlerini (mümkünse tesviye eğrili) gösteren 1/500-1/1000 ölçekli planlama haritası sağlanacaktır.
1.2. İklim Özellikleri
En yakın meteoroloji istasyonundan alınacak yükseklik enlem, boylam, ilkbahar son ve sonbahar ilk don tarihleri ile uzun yıllar ortalaması aylık yağış, sıcaklık, bağıl (nisbi) nem, rüzgar hızı, güneşleme süresi v.b. iklim elemanları verilecektir.
1.3.Toprak Özellikleri
Proje alanında, ortalama her 20 da arazi için bir adet olmak üzere açılacak profillerden 0-30 cm., 30-60 cm., 60-90 cm. ve 30-120 cm. toprak derinliklerinden alınacak toprak örnekleri analiz ettirilerek bünye sınıfı tarla kapasitesi, solma noktası, hacim ağırlığı, kullanılabilir su tutma kapasitesi, elektriksel iletkenlik vb. değerler sağlanacaktır. Ayrıca, infiltrasyon testleri sonucunda bulunan infiltrasyon hızı elde edilecektir.
1.4. Bitki Özellikleri
Projeli koşulda sulanacak bitkiler, ekim ve hasat tarihleri, sıra aralıkları etkili kök derinlikleri verilecektir.
1.5. Su Kaynağı
Yararlanılacak su kaynağı, cinsi, konumu,yüksekliği emniyetle alınacak suyun debisi, kuyu ise dinamik yüksekliği, sulama suyu analizlerine dayalı sulama suyu kalite sınıfı verilecektir. Pompa birimi gerekliliği ve yararlanılacak enerji cinsi (elektrik, motorin) belirtilecektir.
1.6. Çiftçi istekleri
Çiftçinin sulamayı kaç günde tamamlayacağı, günde kaç saat sulama yapacağı, su kaynağı kapasitesi ile bağdaştırılarak verilecektir 2.SULAMA SUYU İHTİYACI
Sulanacak her bitki için aylık ortalama su tüketimleri, sulama zamanının planlanması amacıyla geliştirilen yöntemlerle (örneğin Penman-Monteith yönetimi) hesaplanacak, bitkilerin aylık ve mevsimlik toplam sulama suyu ihtiyaçları verilecektir.
3.BİREYSEL SİSTEM PROJESİ
3.1.Ön Sistem Tertibi
Proje alanındaki her parselde lateral ve manifold boru hatlarının döşeneceği yönü gösteren ön sistem tertibi yapılacak, meyve ağaçları ve bağ sulanacaksa her parseldeki ağaç ve omca sıra yönleri planlama haritası üzerinde gösterilecektir.
3.2.Uygun Damlatıcı ve Lateral Tertibi
Proje alanında kullanılacak damlatıcı tipi,aralığı,işletme basıncı,debisi,debi-basınç ilişkisi, lateral tertip biçimi,lateral aralığı,ıslatılan alan oranı verilecektir.Meyve ağaçları, ağaç altı mikro yağmurlama yöntemi ile sulanacaksa, boşluk tipi ,işletme basıncı,debisi,ıslatma çapı verilecektir.
3.3.Ön Proje Faktörleri
Proje alanında sulanacak bitki birden fazla ise kritik bitkiye göre, her sulamada uygulanacak net ve toplam sulama suyu miktarı, proje sulama aralığı, sulama süreci, işletme birimi sayısı ve sistem debisi verilecektir.Sistem tertibi planlama haritası üzerinde gösterilecektir.
3.4. Lateral Boru Çapı
Sistemde kullanılacak lateral boruların cinsi, işletme basıncı,çapı,su dağıtım özellikleri ve lateral giriş basıncı verilecektir.
3.5.Manifold Boru Çapı
Sistemde kullanılacak manifold boruların (yan ana boru) cinsi, işletme basıncı,çapı, su dağıtım özellikleri ve ana boru hattında istenen basınç, manifold giriş basıncı verilecektir.
3.6.Ana Boru Çapı
Ana boru hattında kullanılacak boru cinsi, işletme basıncı, pompa birimi, ile ana boru hattı maliyetinin en az olduğu boru çapı, ana boru giriş(kontrol birimi çıkış) basıncı verilecektir.
3.7.Kontrol Birimi
Sulama suyunu süzmek, besin elementlerini suya karıştırmak, debi ve basıncı denetlemek için kontrol biriminde kullanılacak unsurlar,özellikleri, kapasiteleri ve yük kayıpları verilecektir.
3.8.Pompa Birimi
Gerekli sistem giriş basıncı pompa birimi ile sağlanacaksa pompa tipi, dönme hızı, monometrik yüksekliği ve debisi verilecektir. 4-PROJE METRAJI VE KEŞİF BEDELİ
Kontrol Birimi ile ana borudan manifolda ve laterallere geçiş elemanlarını ve özelliklerini gösteren döşeme planları hazırlanacaktır.Sistemde kurulacak tüm unsurları ve yapılacak işleri kapsayan proje metrajı ve proje keşif bedeli hazırlanacaktır. 5-TEKNİK ŞARTNAME
Proje dosyasında,sistemde kullanılacak tüm damlatıcı(ya da küçük yağmurlama başlığı), boru hatları, kontrol birimi unsurları, pompa birimi ve bağlantı elemanlarının özelliklerinin, standartlara uygunluğunun belirtildiği ve sistemin kurulmasının açıklandığı teknik şartname yer alacaktır.
6-İŞLETME PLANI
Proje alanında yetiştirilecek her bitki için, farklı aylarda sulama aralığı, uygulanacak sulama suyu miktarı,sulama süresi,işletme birimlerine su verme sırasını kapsayan işletme planı verilecektir.
ng-top: 0px; padding-right: 0px; padding-bottom: 0px; padding-left: 0px; margin-top: 15px; margin-right: 0px; margin-bottom: 0px; margin-left: 0px; border-top-width: 0px; border-right-width: 0px; border-bottom-width: 0px; border-left-width: 0px; border-style: initial; border-color: initial; border-image: initial; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: normal; line-height: 19px; font-size: 13px; color: rgb(34, 34, 34); font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; orphans: 2; text-align: left; text-indent: 0px; text-transform: none; widows: 2; word-spacing: 0px; -webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: rgb(255, 255, 255); ">Sivil anayasa çalışmaları hakkında dernek üyelerine bilgi de veren Vekil Yıldırım, “Dayatma siyaseti ortadan kaldıracağız. Bütün milletin önündeki vesayetleri ortadan kaldıracağız. En patron millet olacak. En vesayet sahibi milletimiz olacak. İhtilallerin, darbelerin olmadığı, çocuklarımızın zulümlere maruz bırakılmadığı, zulümlerin yaşanmadığı bir Türkiye’yi hep beraber kuracağız” dedi.
Eti Burçak, Doğal Hayatı Koruma Vakfı (Wwf -Türkiye) İşbirliği ile Türkiye'nin Tahıl Ambarı Konya'da, Havzanın Su Kaynaklarının Korunması Amacıyla Şubat Ayında Başlatılan Modern Sulama Projesi, Hem Su Tasarrufu Sağlayacak Hem de Ürün Verimini Artıracak. Uygulamadan Memnun Olduklarını Belirten Çiftçiler, Az Enerji Harcayarak Çok Verim Elde Ettiklerini Söylediler.
ETİ Burçak, Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF-Türkiye) işbirliği ile Türkiye'nin tahıl ambarı Konya'da, havzanın su kaynaklarının korunması amacıyla şubat ayında başlatılan modern sulama projesi, hem su tasarrufu sağlayacak hem de ürün verimini artıracak. Uygulamadan memnun olduklarını belirten çiftçiler, az enerji harcayarak çok verim elde ettiklerini söylediler.
Konya'da dört pilot bölgede uygulanmakta olan damla ve yağmurlama sulama sistemleri ile yüzde 50'yi aşan oranlarda su tasarrufu sağlanacağını ifade eden WWF-Türkiye Genel Müdürü Dr. Filiz Demirayak, enerji, iş gücü ve gübre masraflarında da tasarruf sağlayan bu sistemler sayesinde buğdayda yüzde 10, şeker pancarında ise yüzde 25'e varan oranlarda verim artışı beklediklerini belirtti. ETİ Pazarlama Grup Başkanı Şule Atabey Şamlı ise amaçlarının sulama projelerine destek sağlamanın yanı sıra kamuoyunu bilinçlendirmek olduğuna kaydetti.
Projenin uygulandığı Konya'nın Çumra ilçesinde bulunan tarlaları gezen Filiz Demirayak ve Şule Atabey Şamlı çiftçilerle sohbet ederek projeyi yerinde inceledi. 9 dönüm şeker pancarı tarlasına damla sulama sistemi döşediğini aktaran Çumralı çiftçi Bekir Akbaş geçen yıl aynı tarladan 19 ton ürün aldığını, bu yıl ise tarladan 25 tona yakın pancar çıkarmayı hedeflediklerini söyledi.
Artan mazot fiyatları nedeniyle her şeyden önce yakıttan kazandıkların belirten Akbaş, "9 dönümlük tarlayı ilkel sulama yöntemiyle sulamaya kalksam 700 YTL yakıt harcardım. Damla sulama sistemi sayesinde 300 YTL harcadım. Diğer sulama yöntemleriyle işçi tutarak 10 günde sulayacağım tarlayı damla sulama sistemiyle 3 günde suluyorum. Yani yakıttan, iş gücünden ve verimden kazanıyorum. Az enerji ile çok verim elde ediyoruz" dedi.
Damla sulama ilk olarak İsrail gibi suyu çok az olan yerlerde kullanılmaya başladığı için bir çok kişi tarafından sadece suyu az olan ve eğimli arazilerde uygulanması gereken bir sistem olarak düşünüldü.
Fakat zamanla damla sulama yapan kişilerden görüldü ki diğer sulama sistemlerine göre (salma sulama, sifon usulü sulama ve yağmurlama sulama) daha az su kullanılmasına rağmen verim ve kalite artışı sağlandı.Kısa sürede Akdeniz bölgesindeki seralarda başlayan damla sulama Ege bölgesindeki seralarda,çilek alanlarında, meyve bahçelerinde, daha sonraları Marmara bölgesinde meyve bahçelerinde, İznik bölgesindeki sırık domates, zeytin bahçelerinde ve Çanakkale, Biga, Karacabey bölgesinde salçalık biber, sanayi domatesi ve sofralık domates alanlarına da girerek geniş alanlarda kullanılmaya başlandı.
Son 1-2 yıldır ülkemizde artan kuraklık ve sıcaklar sonucu verim düşüşleri olmuştur. Fakat damla sulama yapan kişilerin aldıkları verim ve kalitede bir azalma olmamıştır. Damla sulama yapanlar son yıllarda iyice fiyatları düşen tarım ürünlerinden verim fazlalığı ve kalite sebebiyle iyi para kazanınca damla sulamaya talep daha da artmıştır.
Damla sulama yöntemiyle bitkilerin ihtiyacı olan bitki besin maddeleri(gübre) sulama suyu ile taşınarak toprağa verilebilmektedir. Böylelikle bitki gübreden en üst düzeyde yararlanır ve gübre tasarrufu sağlanır.
PH' ı yüksek topraklarda görülen Demir gibi mikro besin maddeleri damla sulama ile asitli formdaki gübreler verilerek alınamaz formdaki mikro elementler alınabilir forma çevrilebilir.(Bu özellikle meyve ağaçlarında sıkça rastlanan bir durumdur.)
Damla sulama ile daha az su ile daha çok alan randımanlı olarak sulanır.
Meyilli arazilerde erezyona sebebiyet vermeden sulama yapılabilir.
Bütün arazi sulanmadığı için bitkilerin ve ağaçların aralarında ot çıkışı olmadığı için otlarla yapılan ilaçlı ve mekanik mücadele maliyeti azalır.
Her yer sulanmadığı için her sulamadan sonra kaymak tabakasını kırmak ve toprağı havalandırmak için toprak işlemesi olayları neredeyse ortadan kalktığı için işçilik ve mazot tasarrufu sağlanır.
Gübreyi bitkinin ihtiyaç duyduğu zamanda sulama suyu ile birlikte yalnızca bitki köklerinin geliştiği ortama verilir ve gübreden en üst düzeyde yararlanılır.
Toprakta bulunana tuzlar ıslak şeridin çeperine doğru itilir, dolayısıyla tuzlu topraklarda emniyetle tarım yapılır.
Sık sık azar azar su verdiğimiz için toprakta SU -- HAVA -- GÜBRE dengesini kolayca ayarlarız. Topraktaki su durumunu tarla kapasitesinde tutarak fazla su, az su, aşırı gübre vs. gibi streslerden bitkilerimizi koruruz.
Domates'de damla sulama sistemi nasıl olması gerekir. Damla sulama sisteminde dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir.
Tarımsal üretimde sulama en önemli unsurlardan birisidir. Su kaynaklarının kısıtlı olması, sanayi ve yerleşim yerlerindeki içme ve kullanma suyu gereksiniminin artması, sulamada kullanılan suyun azalmasına ve kalitenin düşmesine neden olmaktadır. Ayrıca günümüzde, az isçilik ve az enerji kullanımı gerektiren, verim ve kaliteyi artıran sulama yöntem veya sistemlerinin kullanımının önemi her geçen gün artmaktadır. Bu koşulları en fazla sağlayan yöntemlerden birisi de damla sulama yöntemidir. Özellikle sebzelerin sulanmasında en uygun sulama yöntemi olduğu söylenebilir.
Domates iyi bir verim için dengeli su ve gübre ister. Maksimum kalite için meyve gelişimi esnasında aşırı sulamadan kaçınılmalıdır. Domates sulamasında en önemli husus meyve kalitesidir. Kritik dönemde fazla veya yetersiz sulama gelişmeyi yavaşlatır ve kaliteyi bozar. Damla sulama yöntemiyle normal sulama suyu miktarından %15 azaltılmasında verim kaybı %20 civarında olmaktadır.
Domatesin ilk çiçeklenme ve meyve bağlama döneminde su ihtiyacının az, meyve bağlayıp hasada kadar olan dönemde ise su ihtiyacının arttığı söylenebilir. Domatesin günlük su tüketimi, iklim koşullarına bağlı olmakla genel olarak, fidelerin şaşırtılmasını takip eden ilk 20 günde 3-4 mm/gün, vejetatif gelişme döneminde 4-5 mm/gün, meyve bağlama ve hasat döneminde 7-8 mm/gün ve mevsim sonunda 5-6 mm/gün civarında olmaktadır. Burada belirtilen birim eşdeğer su derinliğidir. Yani 1 mm su demek, 1 m2 alanda 1 litre suyu ifade eder.
Domates bitkisinin damla sulama ile sulanmasında sistem tasarımı yapılırken, her bitki sırası için ayrı damlama laterali döşenmelidir. Domatesin bitki sıra aralıkları oturak çeşitler için 70 cm, sırık domateste ise yastığa ekim durumunda her bir yastıkta bitki sıra arası 50 cm, her yastık arası da 90 cm olmaktadır.
Domates sulamasında damlama laterali seçilirken killi ve ağır bünyeli topraklarda damlatıcı aralığı 30-40 cm, killi-tın ve kumlu hafif bünyeli topraklarda ise 20-25 cm damlatıcı aralığına sahip lateraller tercih edilmelidir. Damlatıcı debisi olarak 1.2-2.0 L/h debili damlatıcılar tercih edilmeli ve daha yüksek debili damlatıcı kullanımından kaçınılmalıdır. Çünkü damlatıcı debisinin yüksek olması sadece sulama süresini kısaltır ve sistem maliyetini artırır.
Örnek olarak, su tüketiminin en yüksek olduğu dönemde (8 mm/gün), 2 L/h debili ve 20 cm aralıklı damlatıcıların olduğu lateralin kullanıldığı domates sulamasında günlük sulama süresi 25 dakikadır. Eğer sulama aralığı iki gün ise sulama süresi de 50 dakika olmaktadır. Maksimum verimin elde edilebilmesi için, seralarda sulamaların günlük olarak yapılması, açık alanlarda ise sulama aralığının 3 günden fazla olmaması tavsiye edilmektedir.
Eğer taze tüketim için domates yetiştiriciliği yapılıyorsa sulamalar yukarıda açıklandığı şekilde sık olarak yapılmalıdır. Çünkü sulamaların sık ve yeterli olması durumunda domates meyvesinin büyüklüğü, şekli, meyve suyu ve tadı daha iyi olmakta ancak kuru madde oranı ve asit miktarı düşmektedir. Eğer salçalık domates yetiştiriciliği yapılıyorsa, sulama aralıkları 3-5 gün arasında seçilmelidir. Üretimin amacına bağlı olarak sulama rejimi oluşturulmalıdır.
Domates sulamasında sulamaların sık yapılmasının yanında iyi bir gübreleme programı oluşturularak, mümkünse her sulamada gübreleme yapılacak şekilde planlanması önerilmektedir. Damla sulamada temel amaç bitkinin ihtiyaç duyduğu su ve gübreyi, ihtiyacı kadar ve zamanında vermektir. Su bir bitki besin elementi değil, bitki besin elementlerinin alınması için bir araçtır. Dolayısıyla damla sulamayı “damla gübreleme” olarak da nitelendirmek mümkündür.
Ceviz'de damla sulama sistemi nasıl olmalıdır. Dikkat edilmesi gereken önemli noktalar.
Sistemin en önemli özelliği, alanın tamamı ıslatılmayıp, sadece bitki sırası boyunca ıslak bir şerit elde edilir ve bitki sıra arasında kuru bir alan kalır. Böylece mevcut sulama suyundan en üst düzeyde yararlanılır. Bunun dışında damla sulama yöntemin diğer sulama yöntemlerine olan üstünlükleri şöyle sıralanabilir.
-Suyun kısıtlı ve maliyetin yüksek olması koşullarında arazinin tamamı ıslatılmadığından daha geniş alan sulanabilir.
-Toprağın ıslatılan yüzeyi bitki tarafından gölgelendiğinden toprak yüzeyinden buharlaşma ve dolayısı ile bitki su tüketimi daha az olur.
-Bitki kök bölgesinde ihtiyaç duyulan nem ortamı sağlandığından, bitki topraktan suyu fazla enerji harcamaksızın alır buda ürün artışını sağlayan önemli bir faktördür.
-Bitki besin maddeleri bitkinin ihtiyaç duyduğu zamanda sulama suyu ile birlikte bitki kök bölgesine verildiğinden gübreden en üst düzeyde yararlanılır.
-Bitki sıra araları ıslatılmadığından yabancı ot gelişimine olanak verilmez.
-Toprak yüzeyi kuru tutulduğundan toprak işleme, ilaçlama, ürün hasadı ve taşınması daha kolaydır böylece tarımsal işlemler en aza indirilir.
-Bitkinin toprak üstü organları ıslatılmadığından bitki hastalıklarının gelişmesi önlenir.
-Bitki kök bölgesinde düzenli bir nem dağılımı sağlandığından toprak havalanması iyi olur.
-Sulama suyu istenilen miktarda ve en iyi denetimle uygulanabilir, su uygulama randımanı çok yüksektir, işletilmesi kolaydır ve sulama işçiliği minimum düzeydedir. Damla sulama yönteminin bu üstünlüklerinin yanında, bu yöntemin uygulanmasını kısıtlayan bazı etmenler vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir; -En önemli sorun damlatıcıların tıkanmasıdır. Bunun önlenebilmesi için sulama suyunun kontrol biriminde çok iyi süzülmesi ve sistemin belirli aralıklarla seyreltik asitle yıkanması gereklidir.
-Damla sulama uygulanan alanlarda toprakta bir miktar tuz birikmesi olur. Bu tuzlar yıllık yağış ortalaması 300 mm den fazla olan yerlerde alt katlara yıkanır. Yağışı yetersiz alanlarda bitki kök bölgesinin altına yıkanması için destekleyici yüzey sulama yöntemlerini uygulamak gerekir.
-Damla sulamada ilk tesis masrafı çok yüksektir. Ancak ekonomik değeri yüksek bitki tarımı yapılması koşullarında daha geniş alan sulanabildiğinden birim alandan daha fazla ürün alınarak genellikle ekonomik olur. Yukarıda açıklandığı gibi damla sulama yönteminin bu üstünlükleri dikkate alınarak, su kaynağının kısıtlı olduğu koşullarda, topraktaki nem eksikliğine duyarlı olan ve ekonomik değeri yüksek ürün elde edilen sebze ve meyve bahçeleri, bunun yanında örtü altı yetiştiriciliği ve süs bitkileri için son derece uygun bir yöntemdir. Tam verime yatmış bir ceviz plantasyonunda ağaçlar yüksek oranda verime sahipseler yıllık sulama suyu ihtiyacı yağışlarla birlikte, ekolojik koşullara göre değişmekle beraber 1200- 1350 mm civarındadır. Sulama periyodu geç ilkbahardan başlayıp hasat sonuna kadar devam eder. Toprakta gözlenen su sıkıntısı cevizlerde meyve iriliği ve meyve kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Tecrübeler ceviz yetiştiriciliğinde yüksek kaliteli iç ceviz üretiminin temelinde en önemli faktörlerin başında sulamanın geldiğini göstermektedir. Tozlayıcı çeşitlerin bahçede yerleştirilmesinde, ekolojinin ve bahçe yerinin önemi büyüktür. Nemli bölgelerde veya rüzgâra kapalı alanlarda polen taneleri havada asılı kalacakları için tozlayıcı çeşitlerin diğer ağaçlara daha yakın yerleştirilmelidir. Tozlayıcı çeşitlerle, diğer çeşitler arasında sağlanacak 60-90 m’lik bir mesafe tozlanmayı garanti altına alacaktır. Apomiks, döllenme olmadan çekirdekli meyve oluşumudur. Kırşehir/Kaman ilçesinde yüz yıllarca süren doğal seleksi yon sonucunda Kaman 1, Kaman 2, Kaman 3 Kaman 4 ve Kaman 5 ve benzeri verimli ceviz çeşitleri oluşmuş ve gerçekten üstün nitelikte çeşitlerdir. Özellikle Kaman 5’in apomiks olduğu konusunda ciddi araştırmalar bulunmaktadır. Melezleme ile iyi cevizlerden tohum ekimiyle yüzlerce yıllık bir gen birikimiyle ceviz ıslahı söz konusudur ancak ülke geleceği açısından bu verimli türlerin seçilmiş olanlarının (Kaman 1,Kaman 5 gibi)aşılık tür olarak çöğürlere aşılanıp ürün standardını sağlamalıyız ki ülke ve dünya üretim kalitesine katkımız olsun. Genellikle derin ve iyi drene olmuş, orta tekstürlü üniform topraklar cevizler için uygun topraklar olarak tanımlanır. Kök derinliğini sınırlayan tamamen killi, milli, çakıllı silt tabakası, su birikimi ve kum birikintileri, ceviz ağaçlarının gelişme gücünü ve ağaç iriliğini sınırlayabilir Ülkemiz ceviz yetiştiriciliğinde, anaç olarak J.regia kullanılmaktadır. J.regia anaçları üzerine aşılı ceviz ağaçları için kesintisiz 2,70-3,0 m derinlikte bir toprak arzulanır. Ceviz yetiştiriciliği için tavsiye edilen toprak; orta tekstürlü, kumlu, tınlı, siltli ve kumlu - tınlı topraklardır. Ceviz bahçeleri, killi, killi-humuslu veya çok ince tekstürlü topraklarda kurulduğunda kök sistemi yüzeysel olmakta ve ağaç iriliği azalmaktadır.. Ceviz ağaçlarının ince tekstürlü topraklarda, gelişme gücü ve iriliklerinin azalması; havalanmanın azalmasına geniş oranda bağlı olabilmektedir. Cevizlerin toprak ve sulama suyundaki tuzluluğa aşırı derecede duyarlı olduğu kabul edilmektedir.
Damla sulama suyun özel filtreler kullanılarak içindeki kum, kil, yosun vb. pisliklerden temizlendikten sonra tarla,bahçe ve seralardaki bitkilere su ve gübre vermek için fabrikalarda özel olarak üretilmiş damla sulama boruları kullanarak bitkilerin direkt kök bölgesine suyun ve gübrenin damlalar halinde azar azar ve sık sık verilmesi demektir.
*Damla sulama ile daha az su ile daha çok alan randımanlı olarak sulanır.
*Meğilli arazilerde erezyona sebebiyetvermeden sulama yapılabilir.
*Bütün arazi sulanmadığı için bitkilerin ve ağaçların aralarında ot çıkışı olmadığı için otlarla yapılan ilaçlı ve mekanik mücadele maliyeti azalır.
*Her yer sulanmadığı için her sulamadan sonra kaymak tabakasını kırmak ve toprağı havalandırmak için toprak işlemesi olayları neredeyse ortadan kalktığı için işçilik ve mazot tasarrufu sağlanır.
*Diğer sulama sistemlerinde bir sezondagübreler en fazla 3-4 defadaverildiği için her defasında fazla miktarda gübre toprağa karıştırılır veya serpilir.Gübrelerin birçoğu bitkiler tarafından alınamadan sulama suyu ile derinlere doğru yıkanır bir kısmı da aralarda çıkan yabancı otlar tarafından alınır.Ayrıca topraklarımızın pH'ı genelde yüksek çıktığı için verilen gübrelerin bir kısmı da toprak kolloidleri tarafından tutulur ve bitkiler tarafından rahatça kullanılamazlar. Damla sulamada ise her sulamada veya iki sulamada bir gübre verildiği için azar azar gübre verilir.Verilen gübreler tüm tarlaya değil de bitki kök bölgesine verildiği için daha az gübre verilir.Kullanılan fosforik, Nitrik ve Sülfürük asit gibi gübrelerle toprağın pH'ını düşürerek genelde topraklarımızda bulunan fakat pH sebebiyle alınamayan Demir,Bakır,Çinko vb. gibi Mikro elementlerin alınımı sağlanır ki bunlarda bitkilerin gelişmesine doping etkisi yapar.
*Sık sık azar azar su verdiğimiz için toprakta SU - HAVA - GÜBRE dengesini kolayca ayarlarız.Topraktaki su durumunu tarla kapasitesinde tutarak fazla su, az su, aşırı gübre vs. gibi streslerden bitkilerimizi koruruz.
*Arazimizdeki tüm bitkilere eşit su ve gübre verdiğimiz için tüm bitkiler eşit büyüklükte olur.Düzenli sulama ve gübreleme sebebiyle daha erken ürüne yatar ve hasadı daha erken yapabiliriz.
Standart sulama sistemlerinde kullanılan gübrelere ilave olarak Mono Amonyum Fosfat (MAP), Mono Potasyum Fosfat (MKP), Potasyum Nitrat, %33'lük Amonyum Nitrat, Fosforik asit, Nitrik asit vb. gübreler kullanarak meyveve sebzelerde kuraklık , aşırı sıcak sonucu olan çiçek ve meyve dökümleri azaltılarak verim artışı sağlarız.Hasat dönemine doğru ise Potasyum ağırlıklı gübreler kullanarak meyvelerin kalitesirenk, sertlik , şeker oranı arttırılarak albenisi yüksek bir örnek meyve ve sebzeler elde edilir ki halde veya pazarda yüksek fiyata satış yapılabilir.
KURULUMU
Damlama sulamanın çalışma prensibi isminden de anlaşılan bir sistem üzerine kurulmuştur. Su , köke veya kökün yakın kısmınadamla damla olarak verilmektedir. Bu yöntem doğru kullanıldığında buharlaşma ve kaybı en aza indirgeyerek sulamanın en verimli şekilde gerçekleşmesine imkan verir. Modern tarımda damlama sulama ile birlikte plastik örtülerin kullanılmasıyla buharlaşma ve gübre dağılımında da büyük verim görülmüştür.
Suyun kök dibine ulaşması damla sulama uzun süre veya yüksek debiyle yapıldığında sağlanmaktadır. Yüksek teknoloji ve bilgisayarla yapılamanın yanı sıra düşük teknoloji ve işçilik üstüne de çalışmaktadır. Damla sulamadagenellikle düşük basınçlar tercih edilmekle beraber sistemde her ağaca bağlı olarak farklı debi ayarlanabilmektedir. Eğimli arazilerde damla sulamanınbasıncı değişme gösterir fakat basınç dengeleyicilerle bunun üstesinden gelmek mümkündür. Ayrıca bilgisayar destekli yüksek teknoloji sistemlerde otomatik olarak basınç ve vana sistemini de kurmak mümkündür. Kullanılan borular yosunlanmaya ve güneş ışınlarına karşı genellikle siyah olmakta ayrıca toprak altına gömülmektedir.
Damlama Sulama Fiyatları ve teklif alınırken verilmesi gereken öncelikli bilgiler aşağıda verilmiştir ;
Sistemin kurulacağı alanın & arazinin & bahçenin ölçülendirilmiş krokisi.
Araziniz eğimli ise kotlar arasındaki farklar.
Kroki üzerinde bitkilerin çeşitlerinin ve yerlerinin belirtilmiş olması gerekmektedir.
Su kaynağınız hakkındaki bilgilerin verilmesi gerekmektedir.
Var ise pompanızın ve döşenmiş tesisatın giriş çıkış ölçüleri verilmelidir.
*Damla sulama ile daha az su ile daha çok alan randımanlı olarak sulanır.
*Meğilli arazilerde erozyona sebebiyet vermeden sulama yapılabilir.
*Bütün arazi sulanmadığı için bitkilerin ve ağaçların aralarında ot çıkışı olmadığı için otlarla yapılan ilaçlı ve mekanik mücadele maliyeti azalır.
*Her yer sulanmadığı için her sulamadan sonra kaymak tabakasını kırmak ve toprağı havalandırmak için toprak işlemesi olayları neredeyse ortadan kalktığı için işçilik ve mazot tasarrufu sağlanır.
*Diğer sulama sistemlerinde bir sezonda gübreler en fazla 3-4 defada verildiği için her defasında fazla miktarda gübre toprağa karıştırılır veya serpilir.Gübrelerin birçoğu bitkiler tarafından alınamadan sulama suyu ile derinlere doğru yıkanır bir kısmı da aralarda çıkan yabancı otlar tarafından alınır.Ayrıca topraklarımızın pH’ı genelde yüksek çıktığı için verilen gübrelerin bir kısmı da toprak kolloidleri tarafından tutulur ve bitkiler tarafından rahatça kullanılamazlar. Damla sulamada ise her sulamada veya iki sulamada bir gübre verildiği için azar azar gübre verilir.Verilen gübreler tüm tarlaya değil de bitki kök bölgesine verildiği için daha az gübre verilir.Kullanılan fosforik, Nitrik ve Sülfürük asit gibi gübrelerle toprağın pH’ını düşürerek genelde topraklarımızda bulunan fakat pH sebebiyle alınamayan Demir,Bakır,Çinko vb. gibi Mikro elementlerin alınımı sağlanır ki bunlarda bitkilerin gelişmesine doping etkisi yapar.
*Sık sık azar azar su verdiğimiz için toprakta SU -- HAVA -- GÜBRE dengesini kolayca ayarlarız.Topraktaki su durumunu tarla kapasitesinde tutarak fazla su, az su, aşırı gübre vs. gibi streslerden bitkilerimizi koruruz.
*Arazimizdeki tüm bitkilere eşit su ve gübre verdiğimiz için tüm bitkiler eşit büyüklükte olur.Düzenli sulama ve gübreleme sebebiyle daha erken ürüne yatar ve hasadı daha erken yapabiliriz.
Standart sulama sistemlerinde kullanılan gübrelere ilave olarak Mono Amonyum Fosfat (MAP), Mono Potasyum Fosfat (MKP), Potasyum Nitrat, %33’lük Amonyum Nitrat, Fosforik asit, Nitrik asit vb. gübreler kullanarak meyve ve sebzelerde kuraklık , aşırı sıcak sonucu olan çiçek ve meyve dökümleri azaltılarak verim artışı sağlarız.Hasat dönemine doğru ise Potasyum ağırlıklı gübreler kullanarak meyvelerin kalite sirenk, sertlik , şeker oranı arttırılarak albenisi yüksek bir örnek meyve ve sebzeler elde edilir ki halde veya pazarda yüksek fiyata satış yapılabilir.
Günümüzde aşırı miktarda artan gübre, mazot, işçilik gibi girdi maliyetlerine karşı üretici olarak yapabileceklerimizden birisi birim alandan aldığımız ürünü %20 –50 arttırarak ihracaat kalitesinde bir örnek ürün elde edip karlılığımızı arttırmaktır.Bu konuda da damla sulama teknolojisi ile her zaman üreticilerimizin yanındayız.
DAMLA SULAMANIN DEZAVANTAJLARI NELERDİR? *En önemli dezavantajı sistem kuruluş maliyetinin yüksek olmasıdır. Fakat yapılan ürüne göre sistem kendini 1-3 yıl içinde amorti eder.
*İkinci dezavantajı kalitesiz su, kalitesiz filtreler ve kalitesiz eski teknoloji damla sulama boruları kullanılarak zamanla damlatıcıların tıkanma riskidir.
Firmamızın tavsiyesi damla sulama yaptırmadan önce su analizi yaptırılmalı suyun pH, EC, Kireç oranları öğrenilmelidir.Damla sulama yapan ciddi bir firmaya analiz sonuçları gösterilip beraberce karar verilmelidir.Suyumuz uygun ise yapılacak ikinci önemli konu kaliteli bir filtrasyon ve gübreleme sistemini paraya acımadan satın almaktır.
Trakya bölgesinde asırlık ceviz- badem ağaçları mevcuttur. Bu da Trakya’nın ceviz- badem yetiştirmek için ne kadar uygun olduğunun kanıtıdır. Dedelerimizin ve onların babalarının ektiği ceviz- badem ağaçları bize miras kalmıştır. Bizler de bu mirası devam ettirmeliyiz. Badem ve ceviz ağaçları kumlu, az taşlı toprakları sever. Trakya iklimi bu meyve ağaçlarının yetişmesi için oldukça uygundur. Damla sulama sistemi kurularak ağaçlar sulanmalıdır. Bakım giderleri oldukça düşüktür. Yüksek fiyat ve geniş pazar payı ile ceviz- badem bahçeleri çok iyi bir yatırım aracıdır.
CEVİZ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER:
SULAMA
Aşılı cevizde sulama, çok hassas bir konudur. Çünkü yetersiz su ağacı strese sokar, fazla su ise köklerde hastalıklara neden olur. Ceviz için en ideal sulama damla sulamadır. Ziraat Bankası damla sulama tesisi kuracaklara 7 yıl vadeli faizsiz kredi vermektedir. Firmamız damla sulama kredileri kullandırmaya ve damla sulama tesisi kurmaya yetkilidir.
İKLİM İSTEĞİ
Ceviz ağacı -25 0C’ ye kadar olan soğuklara dayanıklıdır. Ancak sonbahardaki erken donlara ve ilkbahardaki geç donlara karşı hassastır. Bu nedenle seçilen fidanların dona karşı dayanıklı ve bölgesel iklime uygun olması çok önemlidir. Sıcaklardan çok fazla etkilenmeyen ceviz, +380C’ ye kadar zarar görmez.
TOPRAK İSTEKLERİ
Ceviz toprak istekleri bakımından seçici bir ağaç değildir. Ancak fazla su tutmayan, gevşek, süzek, kumlu ve çakıllı topraklardan daha çok hoşlanır. Ceviz ağacı kirece karşı dayanıklıdır, tuzlu topraklarda sorun yaşar, taban suyu düşük toprakları sever. Ceviz bahçesi kurulacak yerin altında, yakın mesafede blok halinde kaya veya ağır kil tabakası bulunmamalıdır.
BAHÇE KURMA TAKVİMİ
ÖN HAZIRLIK
Bilgilenme, verim ve fizibilite incelemeleri
Destek ve kredi araştırmaları
Toprak ve su analizleri
Yer ve çeşit seçimi
TESİS
EKİM- KASIM : Arazi hazırlığı
ARALIK- MART : Dikim- açık köklü fidanlar Aralık- Mart sonuna kadar ekilebilirler.
YILIN 12 AYI : Dikim- Torbalı (tüplü) fidanlar yılın 12 ayı ekilebilir.
BAKIM
1. YIL
MART- KASIM : Bahçe toprağını işleme, sürme, tırmıklama
MAYIS- EYLÜL : Sulama, çapalama, ot alma
MART- NİSAN : Donla mücadele
TEMMUZ- AĞUSTOS : Aşırı sıcakla mücadele, hastalık ve zararlılarla mücadele
2. YIL
1. Yıldaki işlemlere devam edilir.
3. YIL
1. yıldaki işlemlere ilaveten;
ARALIK- MART : Şekil budaması (ılıman iklimde)
AĞUSTOS- EYLÜL : Şekil budaması (karasal iklimde)
EKİM- MART : Ahır gübresi verilmesi ( 2 defa)
4. YIL
1. Yıldaki işlemlere devam edilir.
5. YIL
1. Yıldaki işlemlere ilaveten;
AĞUSTOS : Yaprak ve toprak analizi
ARALIK- MART : Ürün budaması (ılıman iklimde)
EYLÜL : Ürün budaması (karasal iklimde)
12 AY : Yapay (suni) gübre verilmesi
info@kalitekdamlasulama.com
